Phát huy thế mạnh về điều kiện và tiềm năng hiện có, trong những năm qua, bà con nông dân huyện Cờ Đỏ đã khai thác diện tích mặt nước trên ruộng vào mùa nước nổi để nuôi cá nhằm tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên, giảm bớt chi phí đầu tư, nâng cao thu nhập trên đất trồng lúa. Đây là mô hình vừa góp phần tăng thu nhập cho nông hộ vừa bảo vệ môi trường sinh thái trên đồng ruộng.

Việc nuôi cá trên ruộng lúa trong mùa nước nổi thay cho vụ lúa Thu Đông kém hiệu quả (năng suất, sản lượng thấp và tiềm ẩn nhiều rủi ro) là một tín hiệu đáng mừng, vì ý thức của nông dân đã dần được thay đổi từ sản xuất độc canh 3 vụ lúa/năm, chuyển sang hình thức luân canh lúa – cá mang lại lợi ích kinh tế cao.

Ông Trần Thanh Hùng, ngụ ở ấp 1, xã Thạnh Phú là một trong những hộ nông dân điển hình thành công với mô hình nuôi cá trên nền đất ruộng mùa nước nổi.

Theo ghi nhận từ ông: Với diện tích ruộng nuôi 12 ha, ông thả 700 kg cá giống (350 kg cá chép và 350 kg cá mè hoa) loại 80 - 100 con/kg. Sau 3 – 4 tháng nuôi và chăm sóc, cá đạt trọng lượng từ 300 – 600g/con, thu hoạch khoảng 12 tấn cá thịt, bán với giá bình quân 12.500 đồng/kg cá. Nếu trừ đi các khoảng chi phí đầu tư về lưới, con giống, công chăm sóc, thu hoạch cá,… Ông lãi trên 80 triệu đồng.

Ông cho biết để nuôi cá ruộng tốt vào mùa nước nổi bà con cần lưu ý:

- Ruộng nuôi cá: Có thời gian ngập từ 3 – 4 tháng/năm, bờ bao quanh ruộng cao và chắc chắn, nếu bờ thấp thì phải đăng lưới xung quanh (đỉnh lưới cao hơn mặt nước cao nhất trong năm khoảng 30 – 40 cm) để tránh thất thoát và hao hụt cá.

- Ao, mương hay lung chứa: Được thiết kế ở đầu ruộng gần nhà, có tác dụng dưỡng cá ở giai đoạn cá nhỏ hoặc chờ giá cá cao để xuất bán.

- Chọn cá nuôi:

+ Theo thị hiếu và nhu cầu thị trường tiêu thụ.

+ Có khả năng thích nghi, phát triển tốt và ăn các loại thức ăn có sẵn trên ruộng.

+ Là những loài cá “hiền” không tìm cách vượt lũ, có tầng nước sống khác nhau

+ Các đối tượng nuôi phổ biến: Cá chép, mè hoa, rô phi,…

+ Tiêu chuẩn: Cá lớn nhanh, khỏe mạnh, kích cỡ tương đối đồng đều.

- Mật độ thả: 0,5 – 1 con/m² (trọng lượng: 80 – 100 con/kg) là phù hợp vì:

+ Mật độ thả cao: cá chậm lớn (thu hoạch cá nhỏ) và giá bán loại cá này thấp.

+ Mật độ thả thấp: lợi nhuận đem lại không cao.

- Cá mua về (cá nhỏ < 200 con/kg), tắm nước muối và thả xuống ao, lung hay mương ương dưỡng (diện tích chiếm 10% tổng diện tích ruộng nuôi cá) khoảng 0,5 – 1 tháng. Khi cá đạt 80 – 100 con/kg thì dâng mực nước để cá lên ruộng tìm mồi.

- Thức ăn: Không bổ sung thức ăn viên công nghiệp, chỉ tận dụng thức ăn có sẵn trong đồng ruộng như: gốc rạ, lúa chét, mùn bã hữu cơ, côn trùng, giun, ốc,…

- Chăm sóc và quản lý:

+ Thường xuyên kiểm tra cống, bọng, lưới bao quanh ruộng,… để hạn chế địch hại của cá vào ruộng và đồng thời đảm bảo cho cá không thất thoát ra ngoài.

+ Dựng chồi canh giữ cá (tránh đánh bắt cá trộm).

+ Thay nước khi chất lượng nước xấu đi, nước có mùi hôi,...

+ Cấp nước vào ruộng nuôi khi mực nước ruộng thấp (<30cm)

+ Định kỳ bón phân lạnh cho lúa chét phát triển tạo thêm nguồn thức ăn cho cá.

+ Khi phát hiện cá bệnh, chết tiến hành cách ly điều trị hoặc phân hủy cá tránh lây lan bệnh cho cá khỏe và ô nhiễm môi trường nước nuôi.

- Thu hoạch:

+ Sau 4 tháng thả nuôi và chăm sóc, cá đạt trọng lượng dao động từ 300 – 600g/con thì tiến hành thu hoạch. Tùy theo nhu cầu thị trường tiêu thụ (giá cá) và kích cỡ cá, có thể dùng lưới kéo thu tỉa 2 – 3 lần hoặc thu toàn bộ cá.

+ Cách thu: Dụ cá vào vùng nước sâu bằng thức ăn tinh sau đó dùng lưới kéo. Thao tác kéo lưới phải nhẹ nhàng, tránh làm cá nhảy ra ngoài hoặc xay xát cá.

* Lợi ích nuôi cá ruộng mùa nước nổi

- Lợi nhuận mang lại từ nuôi cá cao hơn canh tác lúa.

- Tăng độ phì nhiêu của đất do phân của cá tích lũy ở mặt ruộng.

- Giảm chi phí cho việc chuẩn bị ruộng và phân bón cho vụ Đông Xuân.

- Hạn chế sử dụng nông dược độc hại cho người và môi trường.

Nhận xét về mô hình nuôi cá ruộng mùa nước nổi: ông Nguyễn Văn Hón, cán bộ khuyến nông xã Thạnh Phú cho biết: “Phong trào nuôi cá ruộng mùa nước nổi của xã phát triển khá mạnh, diện tích, quy mô không ngừng được mở rộng. Đây là mô hình nuôi đơn giản, người dân chỉ đầu tư con giống ban đầu, giảm chi phí thức ăn, ít tốn công chăm sóc, thời gian nuôi lại ngắn nhưng hiệu quả rất khả quan”.

Có thể nói, mô hình nuôi cá ruộng vào mùa nước nổi vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao vừa giải quyết việc làm cho một bộ phận lao động nhàn rỗi ở địa phương. Đây là mô hình độc đáo cần được nhân rộng để giúp người dân nhanh chóng thoát nghèo, từng bước vươn lên, cải thiện cuộc sống.