Tóm tắt:

Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của người dân Việt Nam, Người đã để lại những thành tựu vĩ đại cho dân tộc Việt Nam, đưa Việt Nam từ một đất nước thuộc địa trở thành một đất nước độc lập, tự do. Những quan điểm, tư tưởng và nhận định đúng đắn của Người đã trở thành chân lý, điểm tựa vững chắc để đưa đất nước thoát khỏi ách đô hộ của chủ nghĩa đế quốc, thực dân và trở thành phương hướng, đường lối chính trị đúng đắn trong xây dựng và bảo vệ đất nước. Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập nước (1945-2025) và 50 năm ngày thống nhất đất nước (1975-2025), bài viết nhằm ôn lại những giá trị lịch sử hào hùng của dân tộc trong đó tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ra trong lời kêu gọi kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã trở thành tư tưởng xuyên suốt, bền vững của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta cho đến ngày nay.

Mở đầu:

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển thịnh vượng, tầm vóc đất nước ngày càng được nâng lên trên trường quốc tế và trở thành một mắc xích không thể thiếu trong nền kinh tế, chính trị, văn hóa của thế giới. Thành tựu vĩ đại đó đã đánh đổi bằng biết bao mồ hôi, xương máu của các thế hệ người Việt Nam để bảo vệ nền độc lập, tự do cho đất nước. Tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập tự do” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu cũng chính là tư tưởng xuyên suốt của cả dân tộc Việt Nam trãi qua hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước. Đây sẽ là mục tiêu xuyên suốt và quan trọng nhất trong thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, đưa đất nước Việt Nam ngày càng phát triển, phồn vinh.

1. Ý nghĩa tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

“Độc lập, tự do” cho Tổ quốc là tư tưởng xuyên suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quá trình làm cách mạng, tư tưởng này đã đã được nêu cụ thể trong Bản “Tuyên ngôn độc lập” ngày 02/9/1945 khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”[1]. Nhờ có lập trường kiên định và ý chí mạnh mẽ là quyết tâm giành được độc lập, tự do đã giúp cho quân và dân ta đánh bại được kẻ thù được xem là có nền quân sự mạnh nhất thế giới lúc bấy giờ đó là đế quốc Mỹ và tay sai và một lần nữa đất nước được hoàn toàn độc lập, tự do, non sông thu về một mối vào ngày 30/4/1975.

Năm 1966, khi Việt Nam bước vào giai đoạn cao trào, ác liệt nhất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước; với chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, Mỹ đã đưa quân đội cùng với quân một số nước đồng minh của Mỹ vào miền Nam Việt Nam trực tiếp tham chiến, đẩy mạnh chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân và hải quân nhằm kiểm soát và chia cắt đất nước Việt Nam. Đứng trước tình hình khó khăn, nguy hiểm của Tổ quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi chống Mỹ, cứu nước, trong đó có một câu nói như một lời kết bao hàm hết tất cả nội dung, ý nghĩa và mục đích cuối cùng của cuộc kháng chiến đó chính là “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Câu nói thể hiện ý chí, quyết tâm của cả dân tộc tộc Việt Nam, sẽ chiến đấu đến cùng để giành cho được nền độc lập, tự do cho đất nước.

Sáng ngày 17/7/1966, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát đi lời kêu gọi trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam và được đăng trên Báo Nhân Dân số 4484, ngày 17/7/1966. Lời kêu gọi kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của Chỉ tịch Hồ Chí Minh đã vạch trần âm mưu độc ác của chủ nghĩa đế quốc thực dân kiểu mới, giúp nhân dân Việt Nam và thế giới nhận ra bản chất mị dân, gian xảo của đế quốc Mỹ và khẳng định sự yêu chuộng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nhân dân Việt Nam rất yêu chuộng hòa bình, hòa bình thật sự, hòa bình trong độc lập tự do, chứ không phải thứ hòa bình giả hiệu, “hòa bình” kiểu Mỹ”. Kẻ thù dù cho có thể rất hung ác, chiến tranh dù cho có thể sẽ kéo dài nhưng nhân dân Việt Nam sẽ kiên trì chiến đấu đến cùng “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do”[2].

Và với tinh thần đó, nhân dân Việt Nam sẵn sàng hy sinh tất cả từ tính mạng đến tài sản, từ người già đến trẻ tất cả cùng đồng lòng quyết tâm chống Mỹ “Vì độc lập của Tổ quốc, vì nghĩa vụ đối với các dân tộc đang chống đế quốc Mỹ, toàn dân và toàn quân ta đoàn kết một lòng, không sợ hy sinh gian khổ, kiên quyết chiến đấu đến thắng lợi hoàn toàn”, “Chúng ta quyết đồng tâm nhất trí, vượt mọi gian khổ hy sinh, kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ lịch sử vẻ vang của dân tộc ta là đánh thắng giặc Mỹ xâm lược!”[3].

Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như toàn thể nhân dân Việt Nam đều khẳng định độc lập, tự do là quý giá nhất; có được độc lập, tự do thì mới có được hạnh phúc vững bền. Để có được độc lập, tự do thì sự hy sinh, mất mát là điều không thể tránh khỏi nhưng nó sẽ được đền bù xứng đáng sau khi đất nước giành được độc lập, tự do “Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”.

Tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” đã trở thành một chân lý, là kim chỉ nam cho mọi chiến lược, kế sách và hoạt động của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong suốt chiều dài lịch sử.

2. Tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay

Sau khi đất nước được hoàn toàn thống nhất, Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta bước vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế nhưng tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” vẫn được vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo để duy trì nền hòa bình và xây dựng lại đất nước sau chiến tranh. Tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” đã được Đảng ta vận dụng và phát triển vào đường lối, chính sách trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế và ngoại giao đó là “Độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế”[4] và được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội và quốc phòng, an ninh, đối ngoại:

Thứ nhất, về kinh tế. Mặc dù đất nước nước đã giành được độc lập, tự do về mặt chính trị sau năm 1975 nhưng nền kinh tế đã bị suy giảm nghiêm trọng do sự bóc lột của chủ nghĩa đế quốc và chiến tranh tàn phá, kinh tế phần lớn phụ thuộc vào nguồn viện trợ quốc tế. Tuy nhiên, với ý chí tự lực, tự cường chúng ta đã không cám chịu mà quyết tâm giành lấy độc lập, tự do về mặt kinh tế nhất là từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986, đất nước đã không còn bị phụ thuộc vào nguồn viện trợ, kinh tế trong nước từng bước được củng cố và tăng trưởng.

Qua các kỳ đại hội Đảng gắn với công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, đất nước ta từ thiếu ăn, bị cấm vận kinh tế và nằm trong nhóm các nước nghèo nhất thế giới (năm 1980 tăng trưởng âm: -1.4%); hiện đã vươn lên trở thành một đất nước có nền kinh tế tăng trưởng mạnh (tốc độ tăng trưởng hàng năm trên 7%), năm 2024 được xếp hạng là nền kinh tế lớn thứ 34 trên thế giới. Năm 2024, Việt Nam đã tham gia vào hơn 70 tổ chức kinh tế quốc tế và khu vực. Các tổ chức này bao gồm Liên Hợp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) và nhiều tổ chức khác.

Việt Nam hiện nay đã trở thành một quốc gia có nền kinh tế độc lập, tự chủ và có nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, có mối quan hệ kinh tế với hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.  

Thứ hai, về văn hóa- xã hội. Mặc dù là một đất nước có lịch sử bị đô hộ và cai trị lâu dài bởi các cường quốc, với sự áp đặt về văn hóa và gây đảo lộn về đời sống xã hội nhưng Nhân dân ta vẫn giữ được tinh thần bất khuất, không chịu khuất phục đã gìn giữ được nét văn hóa riêng của dân tộc và xây dựng đời sống xã hội văn minh, tình cảm. Văn hóa Việt Nam là sự kết tinh từ lịch sử, tinh hoa của thời đại, sự tác động của các yếu tố thiên nhiên tạo nên. Nền văn hóa Việt Nam hiện nay là “nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” được quốc tế và nhân dân các nước trên thế giới đánh giá cao.

Xã hội Việt Nam từ một xã hội thuộc địa, phong kiến với tuyệt đại đa số nhân dân sống cuộc đời cơ cực, chịu sự đàn áp, bất công của chủ nghĩa đế quốc nay đã là một xã hội xã hội chủ nghĩa, Nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.

Có được những thành tựu quan trọng nêu trên cũng xuất phát từ tinh thần yêu độc lập, tự do và biết giữ gìn truyền thống quý báo của dân tộc Việt Nam.   

Thứ ba, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Mặc dù, hiện nay Việt Nam đã giành được độc lập, tự do nhưng những nguy cơ về về chiến tranh và an ninh của đất nước vẫn còn hiển hiện. Đất nước chung ta phải luôn luôn cảnh giác trước âm mưu của các thế lực thù địch sẵn sang thực hiện ý đồ can thiệp, xâm lược khi có có hội. Do đó, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn thực hiện đường lối quốc phòng, an ninh và đối ngoại trên cơ sở độc lập, tự chủ và toàn vẹn lãnh thổ, ngoại giao linh hoạt để giữ vững an ninh quốc gia như Chiến lược "4 không" về an ninh quốc phòng của Việt Nam nhấn mạnh vào việc không tham gia liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác, và không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.  

Đồng thời, Việt Nam cũng đặc biệt coi trọng quan hệ ngoại giao, hợp tác với các nước trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau  “Việt Nam xem xét tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng, an ninh đa phương và cơ quan pháp lý quốc tế khác trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia”[5].

Trãi qua 50 năm thống nhất đất nước (1975-2025), Việt Nam đã có được những thành tựu đặc biệt quan trọng trên tất cả các lĩnh vực đang trên đường phấn đấu trở thành một quốc gia phát triển, đất nước được độc lập, tự do, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng được nâng lên rõ rệt, uy tín quốc tế ngày càng cao, như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Đất nước ta chưa bao giờ có cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”[6] và đã được ghi nhận trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.

3.  Vận dụng tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào thực tiễn công tác của cán bộ, đảng viên.

“Độc lập, tự do” những từ ngữ nghe thật giản dị, ngắn gọn nhưng suốt quá trình lịch sử hàng nghìn năm đất nước ta, Nhân dân ta luôn theo đuổi và quyết tâm đạt được; thế nhưng vẫn còn nhiều người chưa biết trân trọng, thậm chí còn phủ định những hy sinh và thành tựu to lớn đã đạt được đó, họ gieo rắc sự nghi ngờ hoặc lựa chọn lối sống dựa dẫm, phụ thuộc vào sự ban ơn, che chở của các nước lớn nhằm đạt được cuộc sống sung túc cho bản thân, bất chấp nguy cơ đất nước bị chia rẽ, mất ổn định. Là những người may mắn được sống trong thời đại hòa bình, đất nước phát triển, mỗi cán bộ, đảng viên cần phải biết trân trọng những giá trị lịch sử, những thành quả cách mạng mà các thế hệ đi trước phải mất biết bao mồ hôi, xương máu mới giành được. Đồng thời, phải cụ thế hóa bằng những suy nghĩ, hành động tích cực thông qua những biểu hiện thật cụ thể như:

Thứ nhất, phải luôn có lòng biết ơn các thế hệ cách mạng đã sinh vì độc lập, tự do của tổ quốc; luôn nghiên cứu, tìm hiểu các giá trị lịch sử quý báo của dân tộc, của cách mạng để tuyên truyền, động viên Nhân dân và các thế hệ trẻ noi theo.

Thứ hai, phải có lập trường, tư tưởng chính trị vững vàng; luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; không dao động trước những khó khăn, hạn chế của đất nước; kiên trì đấu tranh chống lại các các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch; kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Thứ ba, phải không ngừng học tập, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng; đổi mới tư duy sáng tạo, nâng cao năng lực chuyên môn nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển.

Thứ tư, là lực lượng tiên phong đi đầu trong thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, chấp hành tốt quy định, pháp luật của Nhà nước; sẵn sàng hy sinh vì lợi ích của cá nhân để phục vụ cho sự phát triển của đất nước, của cơ quan, đơn vị, địa phương.

Thứ năm, rèn luyện tư duy độc lập, ý chí tự lực, không dựa dẫm, không ỷ lại; sẵn sàng giúp đỡ đồng nghiệp và Nhân dân khi gặp khó khăn.

Kết luận:

Để đất nước ngày càng phát triển nhanh và bền vững, bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc thì mỗi tổ chức, cá nhân phải nỗ lực phấn đấu trên nền tảng tư tưởng độc lập, tự chủ, tự cường, không phụ thuộc, không ỷ lại; mỗi tổ chức, cá nhân được tự do phát triển trong không khổ chung của pháp luật, phát huy tính sáng tạo, đồng thời có sự phối hợp hiệu quả, tận dụng mọi nguồn lực, lợi thế để phát triển. Tư tưởng “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” là nền tảng quan trọng để tiến đến sự phát triển bền vững và lâu dài, cần được tiếp tục phát huy và vận dụng hiệu quả vào thực tiễn công tác và đời sống.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.     Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2024, từ https://www.mpi.gov.vn/portal/Pages/2025-1-6/Tinh-hinh-kinh-te--xa-hoi-nam-2024).

2.     Bộ Quốc phòng. Quốc phòng Việt Nam 2019, Nxb. CTQG Sự thật, Hà Nội.

3.     Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, NXB Chính trị quốc gia Sự Thật, Hà Nội, 2021, Tr.164.

4.     Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb. CTQG Sự thật, Hà Nội.

5.     Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb. CTQG Sự thật, Hà Nội.

6.     Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Giáo trình Trung cấp lý luận chính trị, Nxb. LLCT, Hà Nội.

ThS. Nguyễn Thành Nam  - Trưởng phòng Quản lý đào tạo và nghiên cứu khoa học