Ở thành phố Cần Thơ, tình hình kết hôn có yếu tố nước ngoài ở quận, huyện ngày càng gia tăng cụ thể năm 2018 UBND cấp quận/huyện đã thực hiện đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài cho 891 trường hợp, ghi chú kết hôn 322 trường hợp, ghi chú ly hôn 194 trường hợp[1]; tình trạng này kéo theo nhiều hệ lụy về pháp lý như ly hôn, về khai sinh cho trẻ….

1. Quy định pháp luật về hôn nhân có yếu tố nước ngoài

Theo quy định hiện nay, “Quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài là quan hệ hôn nhân và gia đình mà ít nhất một bên tham gia là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; quan hệ hôn nhân và gia đình giữa các bên tham gia là công dân Việt Nam nhưng căn cứ để xác lập, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó theo pháp luật nước ngoài, phát sinh tại nước ngoài hoặc tài sản liên quan đến quan hệ đó ở nước ngoài”[2].

Cơ quan có thẩm quyền đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài là Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi cư trú của công dân Việt Nam thực hiện đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc người nước ngoài. Bên cạnh đó, thẩm quyền đăng ký khai sinh có yếu tố nước ngoài thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện nơi cư trú của người cha hoặc người mẹ thực hiện đăng ký khai sinh cho trẻ em có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là người nước ngoài.

            2. Một số vấn đề thực tiễn và kiến nghị trong công tác đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài tại huyện Phong Điền

Việc giao thẩm quyền quản lý, đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài cho UBND cấp huyện là một bước tiến dài của cải cách hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho người dân khi có nhu cầu. Chẳng hạn trước đây, Sở Tư pháp muốn xác minh các thông tin về công dân thường phải gửi văn bản qua đường bưu chính đến phòng Tư pháp cấp huyện để xác minh và chờ đợi kết quả, dẫn đến thời gian giải quyết dài ngày, ảnh hưởng đến quyền lợi của công dân. Còn hiện tại, khi các thông tin về công dân chưa rõ, UBND cấp huyện có thể tiến hành xác minh trực tiếp tại địa phương.

Cán bộ, công chức làm công tác hộ tịch được đưa đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cũng như về trình độ chính trị hàng năm, từ đó họ nắm vững kiến thức pháp luật và kỹ năng xử lý tình huống góp phần phục vụ cho nhân dân ngày càng tốt hơn.

Việc áp dụng và tuyên truyền có hiệu quả các văn bản pháp luật như Luật Hộ tịch năm 2014; Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch đã nâng dần ý thức của người dân.

Tuy nhiên, khi áp dụng luật Hộ tịch năm 2014 nên trong quá trình thực hiện, cấp cơ sở cũng gặp khó khăn nhất định. Bởi vì, so với quận Thốt Nốt, huyện Phong Điền có số lượng nữ kết hôn với người nước ngoài không nhiều (37 trường hợp)[3]. Tuy nhiên, việc ly hôn đã diễn ra và số lượng trẻ em theo mẹ về Việt Nam sinh sống trên địa bàn và việc đăng ký khai sinh cho các cháu có yếu tố nước ngoài này lại gặp một số khó khăn nhất định.

Trước thực tiễn đó, thiết nghĩ ngành chức năng cần định kỳ tập huấn cho cán bộ làm công tác hộ tịch tại các phòng Tư pháp, cán bộ tư vấn tại các Trung tâm tư vấn, hỗ trợ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài; Đồng thời tăng cường tuyên truyền nâng cao sự hiểu biết về văn hoá, pháp luật của các nước trên thế giới cho người dân giúp cho việc đánh giá, nhận xét về sự hiểu biết của các bên được đầy đủ và toàn diện hơn, bảo đảm việc thực hiện thống nhất, đồng bộ.

ThS. Nguyễn Thị Kim Nhung - GV. Khoa Nhà nước và Pháp luật

[1] Nguồn: theo báo cáo của Sở Tư pháp TP Cần Thơ năm 2018

[2] Khoản 25 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014

[3] Báo cáo số: 71/BC-PTP ngày 30 tháng 5 năm 2019 của phòng Tư pháp huyện Phong Điền