Tóm tắt: Xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu góp phần nâng cao thu nhập, đời sống mọi mặt cho cư dân nông thôn, làm thay đổi nông thôn hiện nay thành nông thôn mới năng động, phát triển, văn minh, hiện đại. Bài viết tập trung đánh giá thực trạng và giải pháp xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu ở huyện Cờ Đỏ.

Từ khóa: nông thôn mới; xã nông thôn mới kiểu mẫu; Cờ Đỏ.

Mở đầu

Xây dựng nông thôn mới là vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với chiến lược phát triển quốc gia, đảm bảo cho đất nước phát triển nhanh và bền vững. Từ thực tiễn, Đảng và Nhà nước ta ngày càng quan tâm đến phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn nói chung và xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu nói riêng trong tổng thể sự phát triển chung của đất nước. Trong thời gian qua, trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của Trung ương và thành phố Cần Thơ, Ủy ban nhân dân huyện Cờ Đỏ đã ban hành các kế hoạch, quyết định để xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ngày càng được củng cố; cảnh quan, môi trường nông thôn dần được cải thiện;... Tuy nhiên, xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu ở huyện vẫn còn một số hạn chế nhất định. Vì vậy, cần có những giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu ở huyện Cờ Đỏ trong thời gian tới.

1. Chủ trương của Nhà nước về xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu

Ngày 28/01/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 150/QÐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Chiến lược đề ra định hướng: “Khuyến khích xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu để tạo lập môi trường, cảnh quan nông thôn xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống; hệ thống chính trị ở nông thôn được tăng cường; quốc phòng và an ninh trật tự được giữ vững; đưa nông thôn trở thành “nơi đáng sống””[1].

Ngày 08/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 319/QĐ-TTg về việc quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025. Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 18/2022/QĐ-TTg ngày 02/8/2022 về quy định điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận, công bố và thu hồi quyết định công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới, đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025. Trên cơ sở đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 20/VBHN-BNNPTNT ngày 13/6/2024 về quy định điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận, công bố và thu hồi quyết định công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới, đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025.

Trên cơ sở các văn bản của Trung ương, Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ đã ban hành Quyết định số 3431/QĐ-UBND ngày 15/9/2022 về việc quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn thành phố Cần Thơ. Quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu là xã: Thứ nhất, đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025; đối với các xã đã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2018 - 2021, phải tập trung rà soát, chỉ đạo thực hiện, đáp ứng đầy đủ mức đạt chuẩn theo yêu cầu Bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao thành phố Cần Thơ giai đoạn 2021 - 2025. Thứ hai, thu nhập bình quân đầu người của xã tại thời điểm xét, công nhận xã nông thôn mới kiểu mẫu phải cao hơn từ 10% trở lên so với mức thu nhập bình quân đầu người áp dụng theo quy định đối với xã nông thôn mới nâng cao tại cùng thời điểm. Thứ ba, có ít nhất một mô hình ấp thông minh. Thứ tư, đạt tiêu chí quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu theo ít nhất một trong các lĩnh vực nổi trội nhất (về tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, về giáo dục, về y tế, về văn hóa, về du lịch, về cảnh quan môi trường, về chuyển đổi số, về an ninh trật tự, ...) mang giá trị đặc trưng của địa phương.

2. Thực trạng xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu ở huyện Cờ Đỏ

2.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân

Một là, về công tác lãnh đạo, chỉ đạo. Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của Trung ương và thành phố Cần Thơ, Ủy ban nhân dân huyện Cờ Đỏ đã ban hành các kế hoạch, quyết định để xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân như: Quyết định số 3343/QĐ-UBND ngày 22/10/2024 về việc kiện toàn thành viên Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Cờ Đỏ giai đoạn 2021-2025; Kế hoạch số 210a/KH-UBND ngày 20/02/2024 về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2024 trên địa bàn huyện Cờ Đỏ;....

Hai là, huyện Cờ Đỏ đã chú trọng công tác huy động và phân bố nguồn lực cho xây dựng xã nông thôn kiểu mẫu. Quan tâm đầu tư nâng cấp phát triển các công trình hạ tầng cơ bản trực tiếp gắn với phát triển sản xuất, đời sống hàng ngày của người dân như: Giao thông, điện, giáo dục, y tế, văn hóa, nước sạch, môi trường, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, chất lượng môi trường sống,... Năm 2024, nguồn lực huy động thực hiện xây dựng nông thôn mới là 991.231 triệu đồng (Trong đó: Vốn ngân sách nhà nước là 77.520 triệu đồng, vốn tín dụng là 970.000 triệu đồng, vốn doanh nghiệp là 41.000 triệu đồng, cộng đồng dân cư đóng góp là 2.711 triệu đồng)[2].

Ba là, công tác tuyên truyền xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu luôn được Ban Chỉ đạo huyện đến xã quan tâm thực hiện và tập trung triển khai với nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: Thực hiện việc lắp đặt các pano, khẩu hiệu tuyên truyền; tuyên truyền thông qua phát huy vai trò của cán bộ, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên; tuyên truyền thông qua Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; tuyên truyền thông qua Trung tâm Văn hóa - Thể thao và Truyền thanh huyện.

Bốn là, trên cơ sở tổng hợp kết quả thực hiện và tình hình triển khai thực tế, đối chiếu với mục tiêu, nhiệm vụ được giao, tính đến tháng 03/2025, huyện Cờ Đỏ có 03/9 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (Xã Đông Hiệp, xã Thới Hưng và xã Trung Hưng). Diện mạo nông thôn ngày càng khởi sắc; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, đặc biệt là hệ thống giao thông nông thôn, thủy lợi; sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn phát triển theo hướng tích cực, đã có sự chuyển dịch tiến bộ trong cơ cấu, sản xuất phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với thị trường tiêu thụ. Triển khai hiệu quả Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm“, nâng cao giá trị gia tăng gắn với quảng bá sản phẩm thông qua nhiều kênh phân phối, huyện có 16 sản phẩm OCOP được phân hạng cấp huyện, thành phố từ 3 – 4 sao[3]. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ngày càng được củng cố; cảnh quan, môi trường nông thôn dần được cải thiện; hàng năm thu nhập của người dân được nâng cao (năm 2024 thu nhập bình quân đầu người đạt 80,987 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo còn 0,07%); mạng lưới giáo dục, đào tạo và chăm sóc sức khỏe Nhân dân được quan tâm thường xuyên, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế năm 2024 đạt 93,63%[4];.... Vì vậy, đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được nâng lên.

Nguyên nhân của những kết quả nêu trên là: Một là, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao và thường xuyên của Ủy ban nhân dân thành phố, Huyện ủy và Ủy ban nhân dân huyện Cờ Đỏ. Hai là, các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội và người dân đã có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Ba là, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ngày càng được nâng cao.

2.2. Hạn chế và nguyên nhân

Một là, việc huy động các nguồn lực cho công tác xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu còn hạn chế, chưa tương xứng với lợi thế, tiềm năng. Một số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao nhưng có tiêu chí thiếu tính bền vững, thiếu quan tâm đầu tư nâng chất để phấn đấu xây dựng xã nông thôn kiểu mẫu[5].

Hai là, các mô hình sản xuất có đa dạng nhưng còn nhỏ lẻ, thiếu sự liên kết bền vững, khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường chưa cao[6].

Ba là, Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 đặt ra yêu cầu về chất lượng cũng như số lượng chỉ tiêu cao hơn so với giai đoạn trước, trong đó có một số tiêu chí khó, cần có thời gian thực hiện phù hợp như: tiêu chí về tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn; tiêu chí môi trường, chất lượng môi trường sống; mô hình ấp thông minh;…

Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên là do: Một là, kinh phí đầu tư từ ngân sách nhà nước cho xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu còn hạn chế. Hai là, nhận thức của người dân về xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu có nơi còn chưa cao, vẫn còn tình trạng một bộ phận dân cư có tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

3. Giải pháp xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu ở huyện Cờ Đỏ trong thời gian tới

Một là, tiếp tục phát huy hiệu quả công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức trong xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Tiếp tục đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền phù hợp với thực tiễn của từng địa phương như: Tổ chức tuyên truyền thông qua phát hành tài liệu tuyên truyền; thông qua hệ thống thông tin đại chúng (báo chí, hệ thống truyền thanh cơ sở, trang thông tin điện tử,...); thông qua mạng xã hội (facebook, zalo,…); thông qua công cụ trực quan (băng rôn, khẩu hiệu, pano, tranh ảnh, tờ rơi,...); thông qua các hội nghị tập huấn, tọa đàm khoa học, hội thảo khoa học; thông qua các cuộc sinh hoạt chi bộ thường kỳ và tổ chức sinh hoạt chi bộ theo chuyên đề về xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu;…

Hai là, tập trung xây dựng và nhân rộng nhiều mô hình sản xuất, kinh doanh có hiệu quả; tiếp tục tổ chức lại sản xuất, đề ra các giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; hỗ trợ vay vốn mua máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất; tăng cường ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng lợi nhuận cho người dân, thực hiện tốt công tác giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. Đẩy mạnh khai thác, huy động các nguồn lực từ các doanh nghiệp và trong Nhân dân.

Ba là, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Thực hiện tốt các nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch, thực sự quan tâm đến lợi ích thiết thực của người dân trong việc quyết định lựa chọn nội dung, quản lý, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện chương trình. Tiếp tục phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu.

Bốn là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nhất là cán bộ, công chức ở cơ sở trong xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng gắn với bố trí sử dụng cán bộ, công chức hợp lý. Đồng thời, cần có chế độ, chính sách phù hợp đối với đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là cán bộ, công chức ở cơ sở. Cần có chính sách thu hút hợp lý đối với những cán bộ, công chức trẻ - những người có trình độ chuyên môn đại học, sau đại học chuyên ngành về lĩnh vực kinh tế, lĩnh vực nông nghiệp về công tác tại địa phương.

Năm là, đẩy mạnh sơ kết, tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm trong công tác xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Thực hiện nghiêm túc việc sơ kết, tổng kết, kịp thời phát hiện và ủng hộ những sáng kiến của phong trào quần chúng nhân dân. Trong quá trình tổng kết cần tranh thủ ý kiến của các sở, ban ngành của thành phố, của các cán bộ, công chức chuyên môn, am hiểu về lĩnh vực này, đồng thời tham khảo kinh nghiệm của các địa phương khác thông qua tổ chức trao đổi kinh nghiệm, tham quan học tập kinh nghiệm.

Kết luận

Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước nhằm phát triển nông nghiệp, nông thôn toàn diện theo hướng hiện đại, hiệu quả, bền vững, không ngừng chăm lo cho đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu là một nhiệm vụ có tính lâu dài, nó không chỉ bắt đầu từ việc giải quyết những công việc trước mắt mà cần phải xây dựng một kế hoạch dài hạn và toàn diện. Vì vậy, huyện Cờ Đỏ cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2024), Quyết định số 20/VBHN-BNNPTNT ngày 13/6/2024 về quy định điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận, công bố và thu hồi quyết định công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới, đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025.

            2. Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định số 150/QÐ-TTg ngày 28/01/2022 về phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

3. Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định số 319/QĐ-TTg ngày 08/3/2022 về việc quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025.

4. Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định số 18/2022/QĐ-TTg ngày 02/8/2022 về quy định điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận, công bố và thu hồi quyết định công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới, đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025.

5. Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ (2022), Quyết định số 3431/QĐ-UBND ngày 15/9/2022 về việc quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn thành phố Cần Thơ.

6. Ủy ban nhân dân huyện Cờ Đỏ (2024), Báo cáo số 2117/BC-UBND ngày 31/12/2024 về tình hình thực hiện chỉ tiêu nhiệm vụ về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh năm 2024 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2025.

ThS Triệu Thanh Sơn - Phó Trưởng khoa Lý luận cơ sở