Tóm tắt: Giảm nghèo bền vững là một chủ trương nhất quán của Đảng và là chính sách quan trọng của Nhà nước ta hiện nay. Chính vì vậy, cả nước nói chung,quận Bình Thuỷ, thành phố Cần Thơ nói riêng luôn quan tâm thực hiện tốt chính sách này. Bài viết khái quát quan điểm của Đảng về xoá đói, giảm nghèo bền vững;liên hệ việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững tại quận Bình Thuỷ hiện nay; đồng thờiđề xuất một số ý kiến nhằm góp phần thực hiện hiệu quả chính sách giảm nghèo bền vững của quận trong thời gian tới.

1. Đặt vấn đề

Đảng và Nhà nước ta luôn xác định công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, nhất quán, xuyên suốt trong quá trình đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước nhằm góp phần “Thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của Nhân dân” [4, tr.47]. Những năm qua, với sự quan tâm, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng, sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị cùng với sự nỗ lực của toàn dân, công tác giảm nghèo đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Tại quận Bình Thuỷ, thành phố Cần Thơ, việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững được quan tâm, chú trọng đã đem đếnnhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện cũng còn một số khó khăn, hạn chế cần khắc phục để sớm hoàn thành chương trình, mục tiêu giảm nghèo bền vững màquận đã đề ra.

2. Nội dung

2.1. Khái quát quan điểm của Đảng về xoá đói,giảm nghèo bền vững

Xoá đói, giảm nghèo, hạn chế sự phân hoá giàu nghèo được Đảng ta xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.Đại hội lần thứ VI của Đảng đã đánh dấu một bước quan trọng trong đổi mới nhận thức về các vấn đề xã hội và giải quyết các vấn đề xã hội, trong đó có nội dung quan trọng về xóa đói giảm nghèo. Lần đầu tiên Đảng đã đặt giải quyết các vấn đề xã hội lên tầm chính sách xã hội trong tương quan với chính sách phát triển kinh tế. Các Đại hội tiếp theo của Đảng đã tiếp tục đổi mới, hoàn thiện nhận thức của Đảng về vấn đề xã hội và giải quyết các vấn đề xã hội, trong đó xác định xóa đói giảm nghèo là một nhiệm vụ rất quan trọng, một cấu thành hữu cơ của hệ thống chính sách phát triển xã hội.

Đại hội lần thứ VIII của Đảng chủ trương “khuyến khích làm giàu hợp pháp đi đôi với xoá đói, giảm nghèo, không để diễn ra chênh lệch quá đáng về mức sống và trình độ phát triển giữa các vùng, các tầng lớp dân cư”[1, tr.92.]. Đảng chỉ rõ, khuyến khích các tầng lớp Nhân dân vươn lên làm giàu, đẩy mạnh xoá đói, giảm nghèo, hạn chế phân hoá giàu nghèo gắn với mục tiêu “luôn quan tâm bảo vệ lợi ích người lao động, vừa khuyến khích làm giàu hợp pháp, chống làm giàu phi pháp, coi trọng xoá đói giảm nghèo, từng bước thực hiện công bằng xã hội, tiến tới làm cho mọi người, mọi nhà đều khá giả” [1, tr.73]. Đến Đại hội lần thứ IX, tư duy nhận thức của Đảng về xoá đói, giảm nghèo đã có bước phát triển mới: “Khuyến khích làm giàu hợp pháp, đồng thời ra sức xoá đói giảm nghèo, tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng và năng lực sản xuất để các vùng, các cộng đồng đều có thể tự phát triển, tiến tới thu hẹp khoảng cách về trình độ phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội”[2, tr.163]. Trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020, Đại hội lần thứ XI của Đảng đã đề ra định hướng cơ bản: “Thực hiện có hiệu quả hơn chính sách giảm nghèo phù hợp với từng thời kỳ; đa dạng hoá các nguồn lực và phương thức để bảo đảm giảm nghèo bền vững, nhất là tại các huyện nghèo nhất và các vùng đặc biệt khó khăn. Khuyến khích làm giàu theo pháp luật, tăng nhanh số hộ có thu nhập trung bình khá trở lên”[3, tr. 124, 125].Đặc biệt, Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã chủ trương: “Triển khai đồng bộ các biện pháp giảm nghèo đa chiều, bền vững, bao trùm, nhất là khu vực đồng bào dân tộc thiểu số. Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Đổi mới thực chất cách tiếp cận trong giảm nghèo bằng các chính sách hỗ trợ có điều kiện, giảm hỗ trợ cho không, khơi dậy ý chí chủ động vươn lên thoát nghèo” [4, tr.148]... 

Có thể thấy, kể từ khi đổi mới đến nay, nhận thức và quan điểm của Đảng về xóa đói, giảm nghèo ngày càng sâu rộng, toàn diện hơn: chuyển từ quan điểm xóa đói, giảm nghèo mang nặng tính bao cấp, bình quân sang xóa đói giảm nghèo trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, nhiều thành phần và hội nhập quốc tế; từng bước tiếp cận với các chuẩn mực quốc tế; chuyển từ quan điểm xóa đói, giảm nghèo mang nặng tính hỗ trợ đời sống, tính bình quân, sang gắn với bình đẳng, công bằng xã hội và tạo động lực phát triển; chuyển từ giảm nghèo đơn thuần sang giảm nghèo bền vững, tiến tới tăng hộ khá… Với những quan điểm, chủ trương đúng đắn, khoa học đó, những năm qua, vấn đề xoá đói, giảm nghèo và hạn chế phân hoá giàu nghèo ở nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, được quốc tế ủng hộ và đánh giá cao. Thông qua các chương trình xoá đói giảm nghèo, hàng triệu hộ gia đình, hàng chục triệu người thoát khỏi đói nghèo, vươn lên làm giàu; góp phần hạn chế phân hoá giàu nghèo, thực hiện công bằng, bình đẳng và tiến bộ xã hội.

2.2. Việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ở quận Bình Thuỷ, thành phố Cần Thơ hiện nay

Thời gian qua,việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững của quận Bình Thuỷ đã nhận được sự quan tâm, tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị cùng Nhân dân trên địa bàn và đạt được nhiều thành tựu nổi bật.

Hàng năm, để thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững thành phố đề ra, quận Bình Thuỷ đã xây dựng kế hoạch rà soát các hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu hộ nghèo, cận nghèo để quản lý theo quy định. Đồng thời, bằng nhiều hình thức đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các chính sách giảm nghèo đến người dân ở các khu dân cư, hộ nghèo, người thụ hưởng. Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội đề nghị Bảo hiểm xã hội quận gia hạn thẻ bảo hiểm y tế cho hàng trăm người nghèo, cận nghèo. Vận động và thực hiện tốt việc trợ cấp quà Tết cho các hộ nghèo. Bên cạnh đó, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Namquận Bình Thủy thường xuyên phối hợp các phòng, ban ngành quận và 8 phường vận động xã hội hóa để chăm lo, tặng quà cho gia đình chính sách, hộ nghèo, cận nghèo, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và đoàn viên, hội viên; triển khai xây dựng nhà Đại đoàn kết; hỗ trợ chi phí học tập cho hàng trăm lượt trẻ em là con của hộ nghèo…Cụ thể như:

Trong 6 tháng đầu năm 2024, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội đã lập danh sách đề nghị Bảo hiểm xã hội quận gia hạn 147/192 thẻ BHYT cho người nghèo (còn lại 45 người nghèo đã có thẻ BHYT diện khác) và 261/316 thẻ BHYT cho người cận nghèo (còn lại 55 người cận nghèo đã có thẻ BHYT diện khác), đảm bảo 100% thành viên hộ nghèo, cận nghèo đều được cấp BHYT miễn phí [5].

Thực hiện các chế độ chính sách theo Nghị định số 105/2020/NĐ-CP ngày 08/9/2020 của Chính phủ quy định chính sách phát triển giáo dục mầm non; Nghị quyết số 05/2021/NQ-HĐND thành phố ngày 27/8/2021 về quy định mức hỗ trợ trẻ em mầm non là con công nhân, người lao động làm việc ở khu công nghiệp và giáo viên mầm non làm việc tại các cơ sở giáo dục mầm non dân lập, tư thục ở địa bàn khu công nghiệp, trong học kỳ I năm học 2023-2024 đã có 354 trẻ và 18 giáo viên được hỗ trợ với tổng kinh phí 282,24 triệu đồng; học kỳ II có 353 trẻ và 15 giáo viên được hỗ trợ với kinh phí dự kiến là 337,12 triệu đồng; hỗ trợ chi phí học tập học kỳ I năm học 2023-2024 theo Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021 cho 119 học sinh (gồm 87 học sinh hộ nghèo; 05 học sinh mồ côi và 27 học sinh khuyết tật) với tổng kinh phí 71,4 triệu đồng [5].

Bên cạnh đó, quận còn thực hiện tốt chính sách hỗ trợ vốn vay ưu đãi: cho vay đối với hộ gia đình thuộc đối tượng nghèo, cận nghèo, mới thoát nghèo và các đối tượng chính sách là 4 hộ với số tiền 165 triệu đồng. Kết quả hỗ trợ tín dụng ưu đãi đã giúp các đối tượng nghèo, cận nghèo thực hiện các mô hình phát triển kinh tế hộ gia đình như chăn nuôi, trồng hoa màu, cây ăn trái, buôn bán nhỏ… với nhiều mô hình đem lại hiệu quả kinh tế cao, giúp các đối tượng có khả năng vươn lên thoát nghèo bền vững.

Ngoài ra, công tác tuyên truyền, vận động vì người nghèo - an sinh xã hội cũng được chú trọng, qua đó đã xây dựng và sửa chữa 17 căn nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo gặp khó khăn về nhà ở với tổng kinh phí 739,53 triệu đồng [5]…

Có thể thấy những kết quả trong thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững của quậnBình Thuỷ trong thời gian qua là rất lớn, tạo điều kiện cho người nghèo vươn lên thoát nghèo, góp phần xây dựng cuộc sống của bản thân, gia đình và của địa phương ngày càng giàu mạnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững của quận vẫn còn một số hạn chế, khó khăn nhất định: trên địa bàn quận vẫn còn 60 hộ nghèo (tỷ lệ 0,13%) và 91 hộ cận nghèo (tỷ lệ 0,20%);số hộ thoát nghèo chỉ mới vượt qua chuẩn nghèo về thu nhập hoặc giảm bớt thiếu hụt về dịch vụ xã hội cơ bản; sau khi vượt qua chuẩn nghèo, phần lớn các hộ đều rơi vào diện cận nghèo, cần được tiếp tục trợ giúp; một số hộ nghèo có thành viên thuộc diện bảo trợ xã hội, có bệnh nhân bị bệnh mãn tính, bệnh hiểm nghèo hoặc người già neo đơn… nên không có khả năng thoát nghèo; bên cạnh đó nguồn lực đầu tư cho công tác giảm nghèo chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Những hạn chế, khó khăn trên đã ảnh hưởng đến thành tựu công tác giảm nghèo bền vững của quận, đòi hỏi trong thời gian tới cần tiếp tục có những giải pháp hữu hiệu để khắc phục.

2.3. Một số ý kiến đề xuất nhằm góp phần thực hiện hiệu quả chính sách giảm nghèo bền vững ở quận Bình Thuỷ, thành phố Cần Thơ trong thời gian tới

Một là, các cấp uỷ, tổ chức đảng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác giảm nghèo bền vững; cần xác định rõ giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước, là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân. Công tác giảm nghèo bền vững là nội dung quan trọng trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm của các địa phương, đơn vị.

Hai là, để tiếp tục hoàn thành tốt các mục tiêu của chương trình, đề án giảm nghèo bền vững, thời gian tới, các cấp ủy, chính quyền quận Bình Thuỷ cần tiếp tục xây dựng và ban hành kế hoạch về công tác giảm nghèo phù hợp với từng địa phương, đơn vị; chú trọng công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật cho các hộ gia đình nghèo, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của ban chỉ đạo giảm nghèo các phường; nắm chắc tình hình của từng đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo để có hướng giúp đỡ, hỗ trợ cho phù hợp.

Ba là, để chính sách giảm nghèo được thực hiện hiệu quả cần phải có sự đồng bộ phối hợp thực hiện giữa các sở, ban, ngành, đoàn thể của quận và chính quyền các phường; đặc biệt là vai trò tham mưu của Ban giảm nghèo các phường đối với lãnh đạo chính quyền địa phương trong chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra kết quả thực hiện để kịp thời tháo gở những khó khăn, vướng mắc.

Bốn là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân về chính sách giảm nghèo bền vững của Đảng và Nhà nước; phát huy mạnh mẽ truyền thống đoàn kết, tinh thần “tương thân, tương ái” của dân tộc ta đối với người nghèo. Đổi mới, nâng cao chất lượng các phong trào thi đua vì người nghèo; khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, phát huy nội lực vươn lên thoát nghèo, xây dựng cuộc sống ấm no của người dân.

Năm là, Ủy ban nhân dân quận cần tích cực chỉ đạo Ban giảm nghèo các phường nghiên cứu xây dựng các mô hình giảm nghèo thuộc thế mạnh của địa phương hoặc nhân rộng các mô hình đã được áp dụng hiệu quả tại địa phương hay ở những địa phương khác; qua đó nâng cao số hộ nghèo được tham gia các mô hình, tiếp cận các chính sách trợ giúp được thuận lợi để có điều kiện vươn lên thoát nghèo bền vững.

Sáu là, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư cho công tác giảm nghèo; có giải pháp ưu tiên tiếp cận các chính sách trợ giúp nâng cao thu nhập đối với những hộ cần cù lao động, chí thú làm ăn. Phê phán những hộ lười lao động, trông chờ ỷ lại chính sách trợ giúp của Nhà nước và cộng đồng; kịp thời khen thưởng, biểu dương các hộ vượt khó vươn lên, thoát nghèo bền vững hay các tổ chức, cá nhân có thành tích đóng góp trong công cuộc giảm nghèo ở địa phương.

3. Kết vấn đề

Giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, nhất quán, xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta; là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị. Thời gian qua, với sự nỗ lực phấn đấu của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân, công tác giảm nghèo của quận Bình Thuỷ đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Trong thời gian tới, với sự đồng lòng, chung sức của các cấp uỷ, chính quyền và Nhân dân trên địa bàn cùng với việc triển khai các giải pháp thiết thực, những kết quả đó sẽ ngày càng được nhân lên, xây dựng quận Bình Thuỷ, thành phố Cần Thơ ngày càng phát triển giàu mạnh, đời sống Nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ  VIII. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

2.  Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ  IX. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.

5. Phòng Lao động thương binh và xã hộiquận Bình Thuỷ (2024),Báo cáo số: 394/BC-LĐTBXH, ngày 08/7/2024 về “Kết quả thực hiện chính sách an sinh xã hội trên địa bàn quận Bình Thuỷ năm 2023 và 6 tháng đầu năm 2024”.

ThS. Nguyễn Thị Hân - Giảng viên khoa Xây dựng Đảng