Tóm tắt: Bài viết phân tích và làm rõ một số nội dung trong bài viết của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, qua đó giúp cho bản thân, cũng như cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc hơn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

Từ khóa: Chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

1. Đặt vấn đề

Xuất phát từ góc nhìn thực tiễn, bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đưa ra những lý lẽ sâu sắc, luận cứ khoa học, giải thích một cách thuyết phục, tạo niềm tin vững chắc cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta vào chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Để mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc hơn, lan tỏa niềm tin về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, tác giả xin đưa ra một số suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về vấn đề này.

2. Nhận thức sâu sắc hơn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội

 Qua đọc và suy ngẫm bài viết bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng bản thân tác giả có một số cảm nhận như sau:

Thứ nhất, niềm tin vào chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội

i) Về chủ nghĩa xã hội, Tổng Bí thư đã có cái nhìn về chủ nghĩa xã hội một cách khoa học, dưới góc nhìn đa chiều, toàn diện với ba khía cạnh khác nhau đó là: một học thuyết, một phong trào, một chế độ. Qua nhiều góc nhìn khác nhau, kết hợp với quá trình chỉ đạo, tổng kết thực tiễn đồng chí Tổng Bí thư đã đưa ra một nhận thức tổng quát về chủ nghĩa xã hội đó là “Xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân Việt Nam đang phấn đấu xây dựng là một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới”. Như vậy có thể nhận thấy mô hình chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là thành tựu từ nhận thức đến thực tiễn, là kết quả sáng tạo sinh động của Đảng và nhân dân ta, ngày nay có thể nói sau hơn 35 năm thực hiện đường lối đổi mới đất nước chúng ta có một cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế chưa từng có, qua đó cũng khẳng định chủ nghĩa xã hội mà chúng ta xây dựng không phải mơ hồ mà ngày càng hoàn thiện và hiện thực hơn.

ii) Về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Nhưng năm cuối thập kỷ 80, đầu thập kỷ 90 của thế kỷ XX, từ sau khi mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và nhiều nước Đông Âu sụp đổ, những người không có lập trường tư tưởng vững vàng tỏ ra hoang mang, hoài nghi về chủ nghĩa xã hội; những người có tư tưởng đối lập, có lập trường phi mácxít thì dựa vào đó để phủ nhận, bác bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin, bác bỏ con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, với sự kiên định và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam và sự kiên trì và quyết tâm cao, nỗ lực lớn của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta thời gian qua đất nước chúng ta đã vượt qua khó khăn, thách thức và đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng, khá toàn diện, tạo nhiều dấu ấn nổi bậc, đất nước phát triển nhanh và bền vững, đặc biệt là những kết quả mà Việt Nam đã đạt được trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và suy thoái toàn cầu năm 2020. Vì vậy, chúng ta có thể tiếp tục khẳng định đi lên chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn đúng đắn và nhất quán của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta. Bên cạnh đó, chúng ta càng nhận thức sâu sắc hơn: i) Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội “là một sự nghiệp dài lâu, vô cùng khó khăn và phức tạp” của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân và của cả dân tộc; ii) Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam xuất phát từ một nước nông hiệp lạc hậu, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, lực lượng sản xuất rất thấp,… vì vậy, “nhất thiết phải trải qua một thời kỳ quá độ dài lâu” như Đảng ta và người đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư đã nhận định.

Thứ hai, những thành tựu trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là nền tảng của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa trong tương lai

Quan điểm, nhận thức về phát triển kinh tế đó là phát triển “một kiểu kinh tế thị trường mới” không phải là nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa mà là “nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa, nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Mặc dù dây chưa phải là nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa đầy đủ (vì nước ta còn đang trong thời kỳ quá độ), nhưng với bản chất và đặc trưng của nó thì đây có thể coi là nền tảng, cơ sở của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa trong tương lai. Bởi lẽ về bản chất, với cách thức tổ chức kinh tế vừa tuân theo những quy luật của kinh tế thị trường vừa được dẫn dắt, chi phối bởi các nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội, hài hòa cả trên ba phương diện “sở hữu, tổ chức quản lý và phân phối”; về đặc trưng cơ bản của kinh tế thị trường định hướng xã chủ nghĩa là “gắn kinh tế với xã hội” đây là một yêu cầu có tính nguyên tắc để bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững, theo định hướng xã hội chủ nghĩa và đây cũng là yếu tố cơ bản bảo đảm sự phát triển kinh tế bền vững của nền kinh tế; bên cạnh đó cũng có thể khẳng định rằng không chỉ có kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa mới đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực giải phóng và phát triển sức sản xuất, phát triển khoa học công nghệ mà một mô hình kinh tế - kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cũng mang lại nhiều thành tựu đáng kể, minh chứng cho điều này, chúng ta cũng nhận thấy trong suốt 35 năm qua mức tăng trưởng của Việt Nam ở mức tương đối cao và ổn định trung bình khoảng 7% mỗi năm, quy mô GDP năm 2020 đạt 324,7 tỉ USD, thu nhập bình quân đầu người tăng khoảng 17 lên mức 3.512 USD,… [3]

Thứ ba, chính trị, tư tưởng, sức mạnh, điều kiện để bảo đảm đi lên chủ nghĩa xã hội

Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định “Điều hết sức quan trọng là phải luôn luôn kiên định và vững vàng trên nền tảng tư tưởng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, học thuyết khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân và quần chúng lao động”, tuy nhiên chúng ta không rập khuôn, giáo điều, xơ cứng,… mà cần tiếp thu, bổ sung một cách có chọn lọc trên tinh thần phê phán và sáng tạo, vận dụng vào tình hình thực tiễn một cách cụ thể. Đảng Cộng sản Việt Nam cũng khẳng định "Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh" với mô hình chính trị và cơ chế vận hành tổng quát là “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ” [3]. Dân chủ là bản chất của chủ nghĩa xã hội, vì vậy chúng ta không ngừng phát huy dân chủ; trong xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, bảo đảm thực sự là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là công cụ thể hiện và thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, bảo đảm lợi ích của đại đa số nhân dân, bảo đảm các điều kiện để nhân dân là chủ thể của quyền lực chính trị.

Thứ tư, phát triển văn hóa - xã hội, kiến tạo một xã hội mới

Lấy con người đứng ở vị trí chủ thể, trung tâm của phát triển văn hóa với tư cách là động lực, mục tiêu của sự phát triển quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Việt Nam xác định nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, một nền văn hóa thống nhất trong đa dạng, dựa trên các giá trị tiến bộ, nhân văn; chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội, kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của tất cả các dân tộc trong nước, tiếp thu những thành tựu, tinh hoa văn hóa nhân loại, phấn đấu xây dựng một xã hội văn minh, lành mạnh vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người. Phát triển kinh tế gắn với văn hóa, phát triển những kiến thức về văn hóa môi trường, văn hóa sinh thái, đạo đức… phải để văn hóa trở thành yếu tố nội tại, yếu tố tự thân của nền kinh tế phát triển bền vững.

Xã hội xã hội chủ nghĩa là xã hội hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, dựa trên nền tảng lợi ích chung của toàn xã hội hài hòa với lợi ích chính đáng của con người, khác hẳn về chất so với các xã hội cạnh tranh để chiếm đoạt lợi ích riêng giữa các cá nhân và phe nhóm, do đó cần và có điều kiện để xây dựng sự đồng thuận xã hội thay vì đối lập, đối kháng xã hội. Đồng thời, chúng ta xác định: Đại đoàn kết toàn dân tộc là nguồn sức mạnh và là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp cách mạng ở Việt Nam; không ngừng thúc đẩy sự bình đẳng và đoàn kết giữa các dân tộc, tôn giáo.

3. Kết luận         

Tóm tại, bài viết của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã làm sáng tỏ hơn cả về lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, bài viết giúp cho mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc hơn về sự lựa chọn con đường chủ nghĩa xã hội của Đảng và nhân dân ta là hết sức đúng đắn, là một xã hội hiện thực không hoài nghi, mơ hồ và đồng thời loại bỏ một số quan niệm đơn giản trước đây về xây dựng chủ nghĩa xã hội mà xác định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là lâu dài, khó khăn gian khổ, tuy nhiên với những thành tựu trên nhiều lĩnh của đời sống xã hội hiện nay chúng ta một lần nữa có thể khẳng định xã hội mà chúng ta đang xây dựng là một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Tài liệu tham khảo

1. Ban Tuyên giáo Trung ương (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội;

2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội;

3. Nguyễn Phú Trọng (2022), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.

ThS. Lữ Minh Đăng - Giảng viên Khoa Nhà nước và pháp luật