Tóm tắt: Xây dựng văn hóa trường Đảng là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Trường Chính trị thành phố Cần Thơ. Thời gian qua, Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đã tiến hành quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả chuẩn mực ứng xử văn hóa trường Đảng, góp phần giúp học viên nhận thức rõ hơn trách nhiệm của bản thân, để nỗ lực phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ chính trị trong quá trình học tập và rèn luyện tại Trường. Bài viết tập trung phân tích mặt được đạt và hạn chế; từ đó, đề xuất một số giải pháp xây dựng văn hóa ứng xử chuẩn mực của học viên, góp phần xây dựng Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đạt chuẩn mức 1.

Từ khóa: trường chính trị chuẩn, văn hóa, ứng xử, học viên...

1. Đặt vấn đề

Văn hóa là thể tổng hòa những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử. Văn hóa ứng xử là một biểu hiện của giao tiếp, là sự phản ứng của con người trước sự tác động của người khác với mình trong một tình huống nhất định được thể hiện qua thái độ, hành vi, cử chỉ, cách nói năng của con người nhằm đạt kết quả tốt trong mối quan hệ giữa con người với nhau. Văn hóa ứng xử chính là những đặc điểm tính cách của cá nhân được thể hiện qua thái độ, hành vi, cử chỉ, lời nói của từng cá nhân trong giao tiếp xã hội. 

Văn hóa Trường Đảng chính là hành vi ứng xử phù hợp, hài hòa của người cán bộ lãnh đạo, quản lý, giảng viên, cán bộ quản lý lớp, cán bộ phục vụ và học viên trong các mối tương tác, hỗ trợ, mà ở đó việc kiểm soát hành vi của các chủ thể bằng các chuẩn mực, thủ tục, quy trình, quy tắc, nội quy, quy chế, góp phần làm hạn chế tiêu cực, giúp công tác đào tạo, bồi dưỡng đạt hiệu quả, chất lượng. Vì vậy, việc xây dựng văn hóa Trường Đảng hiện nay là việc làm hết sức cần thiết.

Trường Chính trị thành phố Cần Thơ có chức năng cơ bản là đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý của Đảng, chính quyền, đoàn thể nhân dân cấp cơ sở. Chất lượng và hiệu quả giảng dạy phụ thuộc rất lớn vào trình độ chuyên môn, phương pháp giảng dạy và hành vi ứng xử của đội ngũ giảng viên. Do có sự khác biệt nhất định về đặc điểm của học viên học tại Trường Chính trị so với một số trường khác như về vị trí công tác, trình độ, độ tuổi .... Vì vậy, việc xây dựng văn hóa ứng xử trong Nhà trường, đặc biệt là xây dựng cách ứng xử của người giảng viên trong mối quan hệ với đồng nghiệp, giữa giảng viên với học viên khi tham gia học tập, rèn luyện tại trường có vai trò hết sức quan trọng, là nội dung được Đảng ủy, Ban Giám hiệu cùng toàn thể giảng viên, nhân viên nhà trường đặc biệt quan tâm.

         2. Nội dung

2.1. Thực trạng xây dựng văn hóa ứng xử chuẩn mực của học viên tại Trường Chính trị thành phố Cần Thơ

Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 5029/QĐ-HVCTQG ngày 26/10/2017 về ứng xử văn hóa của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Ban Giám hiệu nhà trường đã quán triệt, phổ biến cho tất cả giảng viên, viên chức, người lao động những nội dung về ứng xử văn hóa trong nhà trường và triển khai thực hiện. Thời gian qua, đội ngũ giảng viên Trường Chính trị thành phố Cần Thơ luôn xác định được vị trí và nhiệm vụ chính trị của mình, là lực lượng chủ lực trong việc giảng dạy, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý của Đảng, chính quyền, đoàn thể nhân dân cấp cơ sở. Góp phần quan trọng trong việc đấu tranh, phản biện những luận điệu sai trái của những kẻ cơ hội, hận thù giai cấp và các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

 Bên cạnh đó, ngày 19/5/2021, Ban Bí thư Trung ương ban hành Quy định số 11-QĐ/TW về Trường Chính trị chuẩn. Trên cơ sở đó, ngày 11 tháng 4 năm 2023, Thành ủy Cần Thơ đã ban hành Đề án số 12-ĐA/TU về “Xây dựng Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đạt chuẩn” với mục tiêu đến năm 2025 đạt tiêu chí trường chính trị chuẩn mức 1, đến năm 2030 đạt tiêu chí trường chính trị chuẩn mức 2. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng Trường đạt chuẩn theo 06 tiêu chí, trong đó có một trong 06 tiêu chí đó là “xây dựng văn hóa trường Đảng, thực hiện kỷ luật, kỷ cương”.

Những năm qua, trên cơ sở các quy định vừa nêu, Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đã ban hành và thực hiện quy tắc ứng xử văn hóa của nhà trường. Đồng thời, tổ chức tuyên truyền phổ biến nhằm nâng cao nhận thức của học viên các lớp mở tại Trường trong việc thực hiện các chuẩn mực về ứng xử văn hóa theo quy định của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và đã đạt một số kết quả nổi bật như sau:

Thứ nhất, ứng xử văn hóa giữa học viên với giảng viên

Trong hệ thống trường Đảng nói chung và Trường Chính trị thành phố Cần Thơ nói riêng, cán bộ lãnh đạo, quản lý, giảng viên, viên chức và học viên là những chủ thể không thể thiếu được, có mối quan hệ chặt chẽ, có ảnh hưởng và tác động qua lại lẫn nhau. Nếu không có đội ngũ lãnh đạo, quản lý, giảng viên giỏi, dày dặn kinh nghiệm, những cán bộ phục vụ nhiệt tình, chu đáo thì khó có được những học viên giỏi. Ngược lại, thái độ và hành vi của học viên sẽ tác động trực tiếp đến chất lượng giảng dạy, phục vụ để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng của nhà trường theo phương châm “lấy học viên làm trung tâm” và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mỗi học viên.

Đối với học viên, mặc dù đa số học viên đều là cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các địa phương, đơn vị, hoặc có cả những học viên có tuổi đời và trình độ chuyên môn cao hơn một số giảng viên, nhưng trong quá trình học tập đều có tinh thần cầu thị, tích cực tham gia trao đổi thảo luận và tranh thủ chia sẻ ý kiến với giảng viên, đồng thời thể hiện sự trân trọng đối với giảng viên. Trong ứng xử với giảng viên, cán bộ quản lý luôn có thái độ đúng mực trong giao tiếp, ứng xử; cầu thị khi trao đổi ý kiến, thảo luận trên lớp. Bên cạnh đó, học viên của Trường luôn giữ thái độ lịch sự, tôn trọng; có thái độ hợp tác trong giải quyết công việc đối với cán bộ quản lý, phục vụ trong Nhà trường.

Thứ hai, về xây dựng tác phong khoa học, tích cực, chủ động và kỷ cương, nề nếp trong học tập, rèn luyện của học viên

Đặc biệt, để tạo môi trường cho học viên rèn luyện và xây dựng tác phong khoa học, chủ động trong học tập, rèn luyện, nhà trường triển khai nội quy, quy chế, hướng dẫn kế hoạch hoạch tập cho mỗi lớp nhằm định hướng nội dung cho học viên. Trong đó, đối với việc xây dựng mô hình học tập được thực hiện thông qua nhiều hình thức như: trên cơ sở hướng dẫn của các khoa chuyên môn và chủ nhiệm lớp, học viên các lớp có thể xây dựng kế hoạch, tổ chức chuyến đi về nguồn, nghiên cứu thực tế,… Qua đó vừa góp phần nâng cao kiến thức, năng lực và kỹ năng cần thiết cho học viên, vừa tạo sự chuyển biến mạnh mẽ từ quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo của học viên.

Để xây dựng tác phong kỷ cương, nề nếp trong học tập, rèn luyện cho học viên, Ban Giám hiệu đã thường xuyên chỉ đạo các khoa, phòng, chủ nhiệm lớp và giảng viên lên lớp phối hợp chặt chẽ trong quản lý học viên từ việc đảm bảo trang phục lịch sự, tác phong nghiêm túc khi vào lớp đến việc chấp hành thời gian học tập và tinh thần, thái độ, phương pháp học tập trong các giờ học. Thực hiện nghiêm trong xét điều kiện thi, tổ chức thi, kiểm tra và kết thúc mỗi phần học chủ nhiệm lớp đều có đánh giá tình hình học tập, rèn luyện của học viên. Qua đó đã góp phần tạo sự chuyển biến tích cực về ý thức, thái độ và tinh thần trách nhiệm, kỷ cương, nề nếp trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập của học viên, từng bước khắc phục được tình trạng đi trễ, về sớm và làm việc riêng trong các buổi học trên lớp.

Thứ ba, ứng xử văn hóa trong trang phục hàng ngày

Trang phục trong trường luôn yêu cầu nghiêm túc là nơi thể hiện phong thái lịch sự, trang nhã, kín đáo, gọn gàng. Đa số học viên các lớp thời gian qua ăn mặc lịch sự, kín đáo, để thể hiện sự tôn trọng bản thân và quý thầy, cô.

 Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận nhỏ học viên có quan niệm đi học chính trị bởi mục đích là lấy bằng cấp, công việc ở cơ quan, đơn vị quan trọng hơn việc học. Đây chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến hiện tượng một số học viên chưa chú trọng kỹ năng giao tiếp và tham gia tích cực vào quá trình học tập nên thiếu tinh tế trong cách ứng xử với thầy cô và bạn học. Do chưa chú trọng đến thái độ khi giao tiếp nên một số ít học viên không coi trọng việc tương tác với giảng viên và học viên trong lớp; có hiện tượng đi học chỉ đến để điểm danh, chỉ quan tâm giải quyết công việc của cơ quan, đơn vị, dẫn đến chất lượng giờ học chưa cao. Bên cạnh đó, vẫn còn hiện tượng làm việc riêng, nói chuyện riêng hoặc sử dụng điện thoại di động trong giờ học nên đã ảnh hưởng đến chất lượng và không khí học tập của cả lớp. Đó là những biểu hiện chưa chuẩn mực của văn hoá ứng xử trong lớp học.

2.2. Một số giải pháp góp phần xây dựng văn hóa ứng xử chuẩn mực của học viên

Nhằm tiếp tục xây dựng chuẩn mực ứng xử văn hóa của học viên tại trường có chất lượng, hiệu quả đáp ứng yêu cầu xây dựng Trường Chính trị đạt chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW cần nhận thức đúng để có cách ứng xử phù hợp với học viên làm cho mối quan hệ giữa học viên và giảng viên ngày càng trong sáng, tươi đẹp bằng những giải pháp sau:

Thứ nhất, nêu gương về ứng xử trong trường Đảng. Giảng viên khi ứng xử với học viên phải là tấm gương về đạo đức cách mạng, tác phong, tư duy, bản lĩnh chính trị; lắng nghe ý kiến của học viên để kịp thời giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình dạy và học; có thái độ lịch sự, đúng mực khi giao tiếp; tôn trọng ý kiến của học viên; thể hiện phong cách mẫu mực của người giảng viên trường Đảng; phải thể hiện trí tuệ, bản lĩnh, trách nhiệm và hiệu quả trong công việc; chủ động cập nhật kiến thức; không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu công tác; tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, nghiên cứu khoa học; tuân thủ nguyên tắc tự phê bình và phê bình; thường xuyên rèn luyện đạo đức cách mạng, tư duy, phong cách của người cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Thứ hai, sự tu dưỡng đức và tài của người giảng viên. Mỗi giảng viên không ngừng tích lũy, bồi đắp, phát huy truyền thống vẻ vang, những giá trị mẫu mực mà các thế hệ cán bộ, giảng viên của trường Đảng đã tạo dựng. Nhắc tới trường Đảng là nhắc tới những người thầy đáng kính. Để đảm nhận vai trò đó, người giảng viên phải tôn trọng học viên, giảng viên phải có hành động trong khuôn mẫu, chuẩn mực trong cách ứng xử với học viên. Tôn trọng học viên là cơ sở để học viên tôn trọng giảng viên, từ đó giảng viên có hứng thú và đam mê, nhiệt tình trong giảng dạy. Trong quan hệ với học viên, giảng viên phải công bằng, công tâm, khách quan, giảng viên phải là biểu tượng của sự công bằng, bình đẳng. Thái độ, tác phong của giảng viên trong môi trường giáo dục lý luận chính trị, giảng viên phải thể hiện tính hòa đồng, hòa nhã; nghiêm túc.

Thứ ba, học viên thực hiện đúng vị trí, vai trò của mình trong học tập, rèn luyện tại trường Đảng. Khi đặt chân vào Trường Đảng, học viên phải xác định đúng động cơ học tập; xây dựng mối quan hệ thầy trò trong sáng, không vụ lợi, từ đó sẽ không có những hiện tượng tiêu cực, ảnh hưởng xấu đến mối quan hệ thầy - trò. Học viên cần nhận thức đúng vị trí của mình, có thái độ, phương thức ứng xử đúng mực với giảng viên. Học viên phải tôn trọng giảng viên, đó là đạo lý, truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc ta. Có thể học viên là người có chức vụ cao nhưng khi học tại trường Đảng, là học viên, là người trò của thầy, cô. Tôn trọng giảng viên, học viên thể hiện tinh thần học tập cần cù, chăm chỉ, có chất lượng; chấp hành nghiêm nội quy học tập, có thái độ ứng xử đúng mực; đóng góp ý kiến, góp ý giảng viên đúng quy định; công tâm khách quan đánh giá giờ giảng của giảng viên, không qua loa, đại khái, cảm tính, tình cảm cá nhân.

Học viên phải nhận thức học tập là để nâng cao kiến thức nhằm vận dụng sáng tạo trong hoạt động thực tiễn, đồng thời để rèn luyện phẩm chất đạo đức, phong cách công tác. Mỗi học viên cần tranh thủ mọi thời gian, tận dụng mọi điều kiện để đọc, để nghe, để trao đổi, thảo luận, nỗ lực phấn đấu, phát huy tính chủ động, ý thức tự giác, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo; học đi đôi với hành, gắn kiến thức cơ bản với kiến thức ứng dụng để sau khi hoàn thành chương trình học tập, nghiên cứu, có thể vận dụng nhuần nhuyễn những kiến thức đã được trang bị vào hoạt động thực tiễn.

3. Kết luận

Xây dựng văn hóa Trường Đảng là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cần thiết trong hệ thống các trường chính trị nói chung, Trường Chính trị thành phố Cần Thơ nói riêng nhất là từ khi ban hành Quy định ứng xử văn hóa của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trong thời gian qua, Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đã tiến hành quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả chuẩn mực “văn hóa ứng xử Trường Đảng”, góp phần giúp giảng viên, viên chức và đặc biệt là học viên nhận thức rõ hơn về việc cần tiếp tục học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, có thái độ kiên quyết, kiên trì đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân với những hiện tượng tiêu cực; qua đó quyết tâm xây dựng chuẩn mực ứng xử văn hóa góp phần xây dựng Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đạt chuẩn theo Quy định số 11-QĐ/TW./.

Tài liệu tham khảo:

1.     Ban Bí thư Trung ương Đảng (2021), Quy định số 11-QĐ/TW về trường chính trị chuẩn, ngày 19/5/2021.

2.     Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2017), Quyết định số 5029/QĐ-HVCTQG ngày 26/10/2017 về ‘Ứng xử văn hóa của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các Trường Chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”.

3. Thành ủy Cần Thơ (2023), Đề án số 12-ĐA/TU ngày 11/4/2023 về “Xây dựng Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đạt chuẩn”.

4. Trường Chính trị thành phố Cần Thơ (2020), Quyết định số 456-QĐ/TCT ngày 27/3/2020 về ban hành quy định ứng xử văn hóa Trường Chính trị thành phố Cần Thơ.

ThS Nguyễn Lê Hoàng Phương - Phòng QLĐT & NCKH