Tóm tắt: Chất lượng bài giảng là yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định chất lượng đào tạo, bồi dưỡng của nhà trường. Việc rút ra những kinh nghiệm trong giảng dạy góp phần nâng cao chất lượng bài giảng là yêu cầu đặt ra cần phải giải quyết của tất cả các giảng viên Trường hiện nay nói chung và giảng viên khoa Xây dựng Đảng nói riêng. Bài viết nêu thực trạng và những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy môn học Xây dựng Đảng, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn học Xây dựng Đảng của Khoa trong thời gian tới.

1. Đặt vấn đề

Xây dựng Đảng là một trong những môn học lý luận chính trị có ý nghĩa rất quan trọng trong việc trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản nhất về công tác xây dựng Đảng nói chung và tổ chức cơ sở đảng nói riêng, qua đó, vận dụng lý luận vào thực tiễn công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng tại cơ sở, từng bước nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của từng tổ chức cơ sở đảng. Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu, Cấp ủy, Quản lý Khoa Xây dựng Đảng đã có nhiều biện pháp để đổi mới, nâng cao chất lượng giảng dạy cho đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng học tập phần học Xây dựng Đảng. Tuy nhiên, để đáp ứng trước những yêu cầu xây dựng và chỉnh đốn Đảng hiện nay, việc nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập môn học Xây dựng Đảng là rất cần thiết.

2. Nội dung

2.1. Khái quát nội dung, đặc điểm phần học Xây dựng Đảng trong chương trình Trung cấp lý luận chính trị

Thực hiện Quyết định 292-QĐ/HVCTQG ngày 21/01/2021 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về ban hành Chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý ở cơ sở (hệ Trung cấp lý luận chính trị), Xây dựng Đảng là môn học thuộc phần học thứ III: Xây dựng đảng và Hệ thống chính trị trong 5 phần học với 9 chuyên đề (thời lượng 72 tiết). Nội dung của môn học là những kiến thức cơ bản nhất về Đảng Cộng sản, về tổ chức cơ sở đảng - cấp thấp nhất trong hệ thống tổ chức 4 cấp của Đảng hiện nay, cũng như các hoạt động trong công tác xây dựng Đảng tại tổ chức cơ sở đảng bao gồm: công tác đảng viên, công tác cán bộ, công tác tư tưởng, công tác dân vận cho đến công tác kiểm tra, giám sát và cuối cùng là công tác văn phòng cấp ủy của tổ chức cơ sở đảng. Môn học góp phần trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản nhất về công tác xây dựng Đảng nói chung và tại tổ chức cơ sở đảng nói riêng. Như vậy, với tư cách là một môn học trong chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở, phạm vi nghiên cứu rộng, nội dung nghiên cứu đa dạng, toàn diện các lĩnh vực gắn với thực tiễn của công tác xây dựng Đảng tại cơ sở.

2.2. Thực trạng công tác giảng dạy và học tập môn học Xây dựng Đảng tại trường chính trị thành phố Cần Thơ

Hiện nay, số lượng giảng viên ở Khoa Xây dựng Đảng, Trường chính trị thành phố Cần Thơ gồm 07 đồng chí. Trong đó  gồm 01 tiến sĩ, 5 thạc sĩ; 01 giảng viên đang học cao học; 6/7 có trình độ Cao cấp lý luận chính trị; 100% tốt nghiệp đại học sư phạm hoặc đã được bồi dưỡng phương pháp giảng dạy tích cực, nghiệp vụ sư phạm. Hàng năm, các giảng viên được cử tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn về công tác xây dựng Đảng do Trung ương, Thành phố tổ chức.

Trong quá trình thực hiện, việc giảng dạy môn học Xây dựng Đảng đã và đang đạt được những kết quả tích cực. Thực tế cho thấy đội ngũ giảng viên của Khoa có bản lĩnh chính trị vững vàng, hầu hết có lòng yêu nghề, có đạo đức, lối sống lành mạnh, nhạy bén và có khả năng tiếp thu nhanh tri thức khoa học, ứng dụng công nghệ hiện đại vào tổ chức quá trình giảng dạy. Trong số đó, phần lớn giảng viên có vốn kiến thức lý luận sâu, kinh nghiệm thực tiễn phong phú, có kinh nghiệm về phương pháp, kỹ năng giảng dạy là những lợi thế cho việc truyền đạt lý luận, kỹ năng, phương pháp tiến hành công tác đảng của tổ chức cơ sở đảng gắn với thực tiễn đảng bộ, chi bộ nơi học viên đang công tác. Mặt khác, đội ngũ giảng viên của Khoa có tinh thần cầu thị, có nhiệt huyết giảng dạy, thường xuyên vận dụng những phương pháp giảng dạy tích cực thu hút được học viên cùng tham gia vào quá trình giảng dạy. Do vậy, quá trình lên lớp, trao đổi thảo luận đội ngũ giảng viên có đầy đủ kiến thức, năng lực, kinh nghiệm để luận giải, trả lời những vấn đề về thực tiễn đang diễn ra có tính thuyết phục cao.Trong quá trình giảng dạy, ngoài truyền thụ những kiến thức cơ bản của môn học Xây dựng Đảng, giảng viên đặt ra những vấn đề mới, những vấn đề khó, những vấn đề mà thực tiễn đang đặt ra để thảo luận, làm rõ. Từ đó kết quả môn học Xây dựng Đảng của các lớp, nhất là lớp học theo hệ tập trung đạt điểm khá, giỏi trở lên, rất ít bài thi của học viên đạt điểm trung bình và không đạt.

Tuy nhiên, qua thực tiễn giảng dạy phần học Xây dựng Đảng tại Trường Chính trị thành phố Cần Thơ vẫn còn tồn tại những hạn chế như: vẫn có giảng viên giảng dạy kiến thức lý luận chưa sâu, kinh nghiệm thực tiễn còn ít, cách tiếp cận vấn đề trong bài giảng chưa thật sự hay. Thêm nữa, dù đã vận dụng phương pháp giảng dạy tích cực vào bài giảng nhưng chưa được đa dạng, sử dụng phương pháp hỏi - đáp là chủ yếu. Ngoài ra, việc phát huy vai trò của học viên cùng làm rõ nội dung của bài giảng, gắn lý luận với thực tiễn chưa cao; với môn học có tính đặc thù về công tác đảng, tuy nhiên vẫn còn tình trạng một số ít học viên theo học ở các lớp quan tâm đến nội dung bài giảng có mức độ, hoặc có học viên còn tư tưởng học để lấy bằng cấp, đủ điểm qua môn…

2.3. Một số kinh nghiệm giảng dạy phần học Xây dựng Đảng

Từ những ưu điểm và hạn chế trong công tác giảng dạy môn học Xây dựng Đảng thời gian qua, để nâng cao chất lượng giảng dạy phần học Xây dựng Đảng, thiết nghĩ, cần nghiên cứu và vận dụng một số kinh nghiệm sau đây:

Thứ nhất, giảng viên cần tích cực nghiên cứu, nắm vững đối tượng, xác định phương pháp giảng dạy phù hợp ngay trong từng bài giảng, từng nhóm nội dung trong phần học. Nắm vững đối tượng và yêu cầu của đối tượng về mọi mặt nhằm lựa chọn phương pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình giảng dạy. Từng nhóm kiến thức trong phần học có đối tượng nghiên cứu riêng. Vì vậy, để giúp học viên dễ dàng trong nghiên cứu và tiếp thu kiến thức môn học, giảng viên phải thể hiện rõ khả năng nắng vững đối tượng nghiên cứu của từng nhóm kiến thức để giúp học viên hiểu biết kiến thức của từng bài học tốt hơn. Để đáp ứng được yêu cầu đó, giảng viên cần thực hiện nội dung bài giảng thông qua việc sử dụng kỹ năng tương tác với học viên, giúp nâng cao niềm say mê, hứng khởi của học viên trong mỗi buổi lên lớp. Kỹ năng tương tác của giảng viên với học viên đạt đến mức cao, để lại dấu ấn trong học viên, giúp cho việc truyền thụ khối lượng tri thức rộng lớn, có phần khô khan được mềm hóa đối với người học.

Thứ hai, giảng viên phải có hiểu biết thực tiễn. Trên thực tế, kiến thức chuyên ngành của các giảng viên được thể hiện ở trong bằng cấp của giảng viên. Kiến thức đó đã thỏa mãn về chuẩn quy định của giảng viên. Song yêu cầu từ phía học viên cũng rất đa dạng, yêu cầu này có xu hướng ngày càng tăng lên về chiều sâu kiến thức. Bởi đối tượng học viên của Trường Chính trị thành phố Cần Thơ là những cán bộ đã có thời gian công tác nhất định tại các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội và doanh nghiệp nhà nước. Do vậy, học viên đều là cán bộ có nhiều kinh nghiệm tích lũy trong thực tiễn công tác và thường đã có chức vụ của ngành, địa phương đang công tác. Đòi hỏi giảng viên phải có kiến thức thực tiễn thì bài giảng mới có sức thuyết phục.

Bài giảng muốn sinh động, giàu sức thuyết phục, giảng viên cần phải liên hệ với thực tiễn của thế giới, của đất nước, của địa phương; của các đối tượng học viên. Sự liên hệ này tuỳ thuộc vào khả năng của mỗi giảng viên, có thể giảng viên tự liên hệ trong bài giảng và chỉ cho học viên thấy rõ điều đó được thể hiện trong thực tế cuộc sống.Tùy vào mỗi nội dung kiến thức lý luận có liên quan, giảng viên chọn liên hệ thực tiễn một cách phù hợp, không nhất thiết nội dung nào cũng phải có liên hệ, sẽ làm vỡ vụn bài giảng của cá nhân và gây nhàm chán cho học viên. Giảng viên dựa vào điểm mạnh của mình có thể chọn từng nội dung kiến thức sẽ phân tích sâu về lý luận hoặc chọn nội dung thực tiễn để làm rõ vấn đề. Không chỉ dừng lại ở việc chứng minh bằng số liệu, con chữ mà giảng viên phải nâng việc liên hệ thực tiễn lên một tầm cao mới. Đó là người giảng viên phải phân tích, liên hệ và rút ra được nhận xét, đánh giá và đặc biệt là khuyến nghị các giải pháp cho vấn đề, mới hơn so với giải pháp đã có của văn kiện hoặc các báo cáo trước đó đã thể hiện. Điều này sẽ làm cho phần liên hệ thêm ý nghĩa và gợi mở cho học viên những cách làm mới, hướng đi mới hiệu quả hơn trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị ở cơ sở.

Thứ ba, đa dạng hóa phương pháp giảng dạy tích cực trong công tác giảng dạy môn học Xây dựng Đảng.Việc kết hợp, vận dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy đó giúp cho việc giảng dạy của giảng viên trở nên sinh động, phong phú hơn với nhiều tình huống, vấn đề để giảng viên và học viên trao đổi,thảo luận và làm rõ các nội dung nghiên cứu, nhằm đem lại buổi học có chất lượng cao. Giảng viên không nên nặng về thuyết trình mà cần trên cơ sở những nội dung được đề cập ở giáo trình, người dạy đa dạng hóa phương pháp giảng dạy phù hợp với từng nội dung để giải quyết vấn đề đưa ra một cách logic, khoa học. Việc đa dạng hóa phương pháp giảng dạy tích cực vào giảng dạy môn Xây dựng Đảng tránh được sự khô khan của đặc thù môn học, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả bài giảng. Sử dụng phương pháp phù hợp bài giảng được giải quyết nhẹ nhàng, giảng viên không phải độc thoại từ một phía, học viên sẽ chăm chú tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn.Đặc biệt, mỗi giảng viên cần phải không ngừng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng “lấy người học là trung tâm”, kết hợp nhuần nhuyễn giữa phương pháp thuyết trình với sử dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy tích cực như hỏi đáp, thảo luận nhóm, tình huống, nêu ý kiến ghi lên bảng, sàng lọc, lấy ý kiến chuyên gia…

Thứ tư, giảng dạy môn xây dựng Đảng cần chú trọng tính đảng, tính khoa học, tính giáo dục, tính chiến đấu. Tính đảng trong giảng dạy và học tập môn học xây dựng Đảng đòi hỏi người dạy khi tiếp cận, truyền đạt, giải thích nội dung bài giảng đứng trên lập trường, quan điểm lý luận và phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Tính đảng đòi hỏi giảng viên khi truyền đạt những tri thức lý luận phải làm rõ sự đúng đắn quan điểm, đường lối, cương lĩnh, nghị quyết của Đảng đối với từng mặt xây dựng nội bộ Đảng. Đồng thời, tính đảng còn đặt ra khi giảng cần phải có tính chiến đấu, làm rõ những mặt tốt, tích cực, phê phán những mặt xấu, tiêu cực dựa trên cơ sở lý luận khoa học của Đảng. Trên cơ sở đó, yêu cầu học viên phải tiếp thu kiến thức dựa trên tính đảng tạo niềm tin vững chắc vào Đảng và nhận rõ trách nhiệm của bản thân với nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị; nhận diện, phản bác lại những quan điểm sai trái của thế lực thù địch; góp phần thực hiện thắng lợi nghị quyết của Đảng, nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ sở.Tính khoa học có nghĩa là phải nắm rõ đối tượng theo loại hình lớp học gắn với loại hình của tổ chức cơ sở đảng của học viên. Nguyên tắc này đòi hỏi giảng viên phải nắm được đặc điểm tình hình của học viên như: Trình độ, lứa tuổi, dân tộc, chức vụ, đơn vị, địa phương công tác,…căn cứ vào đó đưa ra kế hoạch, nội dung, phương pháp giảng dạy và học tập phù hợp.

Thứ năm, giảng viên cần phải thường xuyên học tập để nâng cao trình độ, kỹ năng; chú ý đến tự nghiên cứu, trau dồi lý luận và thực tiễn, tự rèn luyện. Thường xuyên học tập là cách nâng cao trình độ, kỹ năng hiệu quả nhất. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, giảng viên cần có kế hoạch học tập tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng, đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ công tác đảng. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế cung cấp cho giảng viên những luận cứ khoa học, kinh nghiệm thực tiễn làm sinh động bài giảng.

3. Kết luận

 Như vậy, việc nâng cao chất lượng giảng dạy phần học Xây dựng Đảng cần chú trọng gắn lý luận với thực tiễn, đổi mới phương thức giảng dạy và phát huy vai trò của người giảng viên trong quá trình dạy học. Để làm được điều đó, đòi hỏi người giảng viên cần nắm vững cương lĩnh, đường lối của Đảng, nội dung cơ bản của các văn kiện, nghị quyết và bảo đảm tính khách quan, tính khoa học, tính Đảng trong giảng dạy. Đồng thời, người giảng viên cần phải có niềm tin, bản lĩnh chính trị vững vàng, có vốn kiến thức thực tế phong phú để làm cho bài giảng sinh động, lôi cuốn, nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy học phần Xây dựng Đảng trong chương trình trung cấp lý luận chính trị ở Trường Chính trị thành phố Cần Thơ hiện nay.

Tài liệu tham khảo:

1.     Ban Bí thư, Quyết định số 09-QĐi/TW ngày 13 tháng 11 năm 2018 về chức năng , nhiệm vụ tổ chức bộ máy của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

2.     Đảng Cộng sản Việt Nam(2021),Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1,Nxb CTQG Sự thật, Hà Nội.

3.     Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb CTQG Sự thật, Hà Nội.

4.     Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2021), Giáo trình Xây dựng Đảng, Nxb LLCT, Hà Nội.

5.     Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2021) Quyết định 292-QĐ/HVCTQG ngày 21/01/2021 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về ban hành Chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý ở cơ sở.

ThS. Trịnh Hồng Công – GVC Khoa Xây dựng Đảng