Tóm tắt: Hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học là hai nhiệm vụ “trụ cột” của trường chính trị, hai nhiệm vụ này có sự bổ trợ lẫn nhau, gắn bó hữu cơ với nhau. Trong đó, hoạt động nghiên cứu khoa học không chỉ là nhân tố quan trọng, quyết định việc nâng cao trình độ về mọi mặt của đội ngũ giảng viên mà còn đóng góp quan trọng vào việc tổng kết thực tiễn cho địa phương. Bài viết đề cập đến những vấn đề lý luận của nghiên cứu khoa học đối với vấn đề tổng kết thực tiễn của trường chính trị, đưa ra đánh giá thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn tại Trường Chính trị thành phố Cần Thơ. Đồng thời, đề xuất giải pháp nhằm tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Nhà trường trong thời gian tới.

Từ khóa: Nghiên cứu khoa học; tổng kết thực tiễn; trường chính trị.

1. Đặt vấn đề

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đặc biệt coi trọng tổng kết thực tiễn để bổ sung, phát triển lý luận. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Lý luận là đem thực tế trong lịch sử, trong kinh nghiệm, trong các cuộc tranh đấu, xem xét, so sánh thật kỹ lưỡng rõ ràng, làm thành kết luận. Rồi lại đem nó chứng minh với thực tế”[2, tr.273]. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng đã nhấn mạnh: “đẩy mạnh và nâng cao chất lượng tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học, tạo bước phát triển mới lý luận về công tác xây dựng Đảng”[1, tr.245]. Trong công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học có vai trò, ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần tổng kết thực tiễn tại địa phương nói riêng, cả nước nói chung. Công tác nghiên cứu khoa học đãbổ sung, phát triển lý luận về đường lối đổi mới của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đảm bảo đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước luôn phù hợp với thực tiễn.

2. Nội dung

2.1. Một số vấn đề lý luận về nghiên cứu khoa học góp phần tổng kết thực tiễn tại trường chính trị

Tại Khoản 4 Điều 3 Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 quy định: “Nghiên cứu khoa học là hoạt động khám phá, phát hiện, tìm hiểu bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy; sáng tạo giải pháp nhằm ứng dụng vào thực tiễn”[3]. Nghiên cứu khoa học tại trường chính trị một mặt góp phần củng cố, nâng cao vốn kiến thức về lý luận cũng như thực tiễn của giảng viên. Mặt khác, thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học, nhất là những nội dung nghiên cứu, đánh giá về thực trạng của các hoạt động lãnh đạo, quản lý, tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Từ đó, giúp cho chúng ta nhìn nhận, đánh giá về thực tiễn vấn đề để có giải pháp tiếp tục hoàn thiện.

Nghiên cứu khoa học là một trong những nhiệm vụ quan trọng của giảng viên trường chính trị. Theo quy định, giảng viên trường chính trị tỉnh có nhiệm vụ tham gia nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn nhằm phục vụ mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ, phát triển lý luận. Điều này cho thấy, ngoài chức năng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp cơ sở, cán bộ, công chức, viên chức ở địa phương về lý luận chính trị; Chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiến thức và chuyên môn, nghiệp vụ về công tác xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội;… Trường chính trị cấp tỉnh còn thực hiện chức năng “tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị ở địa phương”[4].

Từ thực tiễn hoạt động nghiên cứu khoa học tại trường chính trị, góp phần vào công tác tổng kết thực tiễn tại địa phương trên các mặt như: tổng kết thực tiễn công tác xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể; tổng kết thực tiễn về các hoạt động lãnh đạo, quản lý của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, tổ chức chính trị - xã hội; tổng kết thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị của địa phương; tổng kết thực tiễn công tác tổ chức phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương;…

2.2. Thực trạng nghiên cứu khoa học góp phần tổng kết thực tiễn tại Trường Chính trị thành phố Cần Thơ

Nhận thức sâu sắc về vai trò, tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học và tham gia tổng kết thực tiễn của đội ngũ giảng viên, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Trường Chính trị thành phố Cần Thơ đã tạo cơ chế, môi trường thuận lợi để cán bộ, giảng viên thực hiện yêu cầu, nhiệm vụ nêu trên. Theo đó, Nhà trường đã xác định công tác nghiên cứu khoa học là một trong những yếu tố quan trọng góp phần tổng kết thực tiễn, đồng thời trực tiếp tác động đến chất lượng, hiệu quả công tác giảng dạy lý luận chính trị. Nhờ đó, các hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn đã và đang có sự chuyển hướng tích cực với nhiều hoạt động phong phúnhư: Thực hiện đề tài khoa học các cấp (cấp trường, cấp thành phố); tổ chức hội thảo khoa học các cấp (cấp thành phố, cấp trường); biên soạn tài liệu phục vụ giảng dạy và học tập; xuất bản cuốn Thông tin lý luận và thực tiễn, viết bài đăng trên các báo, tạp chí, website và bài tham gia thi chính luận về bảo nền tảng tư tưởng của Đảng…

Ngay từ đầu năm Trường đã ban hành kế hoạch hoạt động nghiên cứu khoa học, cụ thể về nội dung công việc của từng tháng, quý và tiến độ thời gian thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học trong năm. Căn cứ vào kế hoạch chung của nhà trường các khoa, phòng triển khai thực hiện nghiêm túc, đôn đốc giảng viên, viên chức thực hiện theo tiến độ. Kết quả hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Trường đã đạt được nhiều kết quả quan trọng:

Về thực hiện đề tài khoa học: thời gian qua, Nhà trường đã triển khai thực hiện nhiều đề tài khoa học cấp trường. Riêng năm 2023, Trường đã thực hiện 03 đề tài khoa học cấp cơ sở, 02 đề tài khoa học cấp thành phố: với chủ đề “Quản lý nhà nước về thiết chế văn hóa trên địa bàn thành phố Cần Thơ - Thực trạng và giải pháp”; và “Năng lực làm việc trong môi trường quốc tế của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp thành phố ở Cần Thơ - Thực trạng và giải pháp nâng cao”. Trong năm 2024, Nhà trường tiếp tục thực hiện các đề tài cấp cơ sở và cấp thành phố theo kế hoạch đề ra và theo các đề xuất nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp thành phố. Nội dung các đề tài đã đánh giá, tổng kết thực tiễn về việc quản lý nhà nước về thiết chế văn hóa, về năng lực đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp thành phố ở Cần Thơ cũng như việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nướctại thành phố Cần Thơ.

Về tổ chức hội thảo khoa học:trong các năm, Nhà trường đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo cấp trường và cấp thành phố với nhiều chủ đề phong phú. Năm 2023, Nhà trường đã tổ chức 03 hội thảo khoa học cấp trường, 01 hội thảo khoa học cấp thành phố, 01 hội thảo cấp thành phố để phục vụ cho đề tài nghiên cứu khoa học cấp thành phố. Các hội thảo đã nhận được nhiều bài viết của các tác giả từ nhiều cơ quan, đơn vị, tỉnh thành khác nhau. Thông qua các bài viết phục vụ cho hội thảo, các tác giả cũng đã góp phần làm sáng tỏ những nội dung về lý luận và thực tiễn của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tổng kết thực tiễn việc triển khai thực hiện chủ trương, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Cần Thơ nói riêng, các địa phương khác nói chung.

Về hoạt động xuất bản sách vàquyển Thông tin lý luận và thực tiễn: trong năm 2022 Nhà trường đã xuất bản tập bài giảng “Thực tiễn và kinh nghiệm xây dựng, phát triển thành phố Cần Thơ” đưa vào giảng dạy chương trình Trung cấp lý luận chính trị. Nội dung cuốn sách đã tổng kết những kinh nghiệm và thực tiễn trong xây dựng, phát triển thành phố Cần Thơ trong những năm qua. Năm 2023, thực hiện kế hoạch xuất bản 02 quyển sách tham khảo của Khoa Lý luận cơ sở và Khoa Xây dựng Đảng. Hàng năm Nhà trường đã duy trì xuất bản 03 quyển Thông tinlý luận và thực tiễn theo quy định trường chính trị đạt chuẩn.Hoạt động xuất bản sách và quyển Thông tin lý luận và thực tiễn cũng đã góp phần tổng kết thực tiễn cho địa phương, thông qua các bài viết, nhiều tác giả đã đề cập đến thực tiễn của nhiều nội dung trong quản lý, tổ chức triển khai, thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật trên nhiều lĩnh vực.

Về viết bài đăng báo, tạp chí, website:trong năm 2023 Nhà trường đã thẩm định 52 bài viết gửi đăng trang thông tin điện tử, đăng báo, tham gia Hội thảo khoa học và đăng trên các tạp chí. Trong đó có 12 bài đăng tạp chí ISSN, gồm: 02 Bài đăng tạp chí Tài chính; 02 Bài đăng tạp chí Kinh tế và dự báo; 01 Bài đăng Tạp chí Thiết bị giáo dục; 01 Bài đăng tạp chí nghiên cứu Hồ Chí Minh; 01 Bài đăng Tạp chí khoa học xã hội Việt Nam; 01 Bài đăng tạp chí Hội nhập và phát triển; 04 Bài đăng Tạp chí Công Thương. Các bài báo, tạp chí và bài đăng các website đã góp phần quan trọng trong tổng kết thực tiễn, đặc biệt là các bài báo, tạp chí có sự đầu tư vào đánh giá thực tiễn khá chặt chẽ, những số liệu, thông tin tổng kết thực tiễn được kiểm duyệt nghiêm ngặt trước khi phổ biến.

Bên cạnh những kết quả đạt được trong năm qua, hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Trường vẫn còn những hạn chế nhất định: kinh phí thực hiện hội thảo khoa học và đề tài khoa học cấp cơ sở còn hạn chế;số lượng biên chế thiếu so với chỉ tiêu được phân bổ gây quá tải về nghiên cứu khoa học cho biên chế hiện có củaTrường; số lượng các bài viết đăng trên tạp chí, sách báo có chỉ số ISSN hoặc bài viết đăng Chuyên mục bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, trang Việt Nam Thịnh Vượng, tạp chí Trung ương còn hạn chế; một số bài viết của giảng viên còn mang nặng tính hàn lâm, lý luận, chưa phản ánh nhiều đến vấn đề thực tiễn; một số bài viết khi tổng kết thực tiễn chủ yếu dựa vào những vấn đề thực tiễn trong các báo cáo của địa phương, đơn vị một cách máy móc mà chưa có sự phân tích, tổng hợp để rút ra quy luật, nhận định, đưa ra những đánh giá, tổng kết thực tiễn mới; bên cạnh đó,một số giảng viên chưa đầu tư nhiều thời gian và chưa thực sự say mê trong nghiên cứu khoa học, dẫn đến hoạt động tổng kết thực tiễntrong các bài nghiên cứu khoa học chưa được cụ thể, rõ ràng và thiết thực.

2.3. Một số giải pháp đề xuất

Để nâng cáo chất lượng của hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Nhà trường trong thời gian tới cần tập trung thực hiện tốt những giải pháp sau:

Một là,tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường đối với hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn. Chỉ đạo tiếp tục thực hiện tốt quy chế hoạt động nghiên cứu khoa học do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh ban hành. Có sự đổi mới cơ chế động viên, khen thưởng kịp thời đối với giảng viên có đóng góp tích cực trong hoạt động nghiên cứu khoa hoạc, tổng kết thực tiễn để tạo động lực đẩy mạnh các hoạt động khoa học.

Hai là,đa dạng các nội dung, chủ đề hội thảo khoa học, đề tài khoa học. Các nội dung, chủ đề hội thảo khoa học, đề tài khoa học cần bám sát tổng kết thực tiễn việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; mục tiêu, định hướng, chủ trương, chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Đảng bộ và chính quyền địa phương. Gắn hoạt động nghiên cứu khoa học với nhiệm vụ tổng kết thực tiễn, định hướng các chủ đề nghiên cứu sát với thực tế của địa phương.

Ba là,nâng cao nhận thức và năng lực nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn cho giảng viên. Cần phải xác định đúng tầm quan trọng và vai trò then chốt của việc nghiên cứu khoa học đối với hoạt động giảng dạy và tổng kết thực tiễn. Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng, phương pháp nghiên cứu khoa học cho giảng viên, chú trọng bồi dưỡng kỹ năng, phương pháp nghiên cứu định tính, định lượng để đáp ứng yêu cầu gia tăng hàm lượng thực tiễn trong các công trình nghiên cứu. 

Bốn là,Nhà trường cần thường xuyên tổ chức rút kinh nghiệm theo định kỳ hàng quý hoặc sau khi tổ chức hội thảo khoa học, nghiệm thu các đề tài nghiên cứu khoa học nhằm chỉ ra những ưu điểm, hạn chế trong nghiên cứu khoa học, nhất là tính khoa học khi sử dụng các phương pháp nghiên cứu để tổng kết thực tiễn, tính khách quan của việc tổng kết thực tiễn trong đánh giá thực trạng của các bài viết, đề tài nhằm kịp thời khắc phục những hạn chế, nâng cao chất lượng tổng kết thực tiễn trong hoạt độngnghiên cứu khoa học của Nhà trường.

3. Kết luận

Có thể nói, công tác nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của trường chính trị. Trong những năm qua Trường Chính trị thành phố Cần Thơ luôn đặc biệt quan tâm chỉ đạo tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ này, nhiều kết quả quan trọng đạt được trong tất cả các hoạt động như: thực hiện đề tài khoa học; tổ chức hội thảo khoa học; hoạt động xuất bản sách và quyển Thông tin lý luận và thực tiễn; viết bài đăng báo, tạp chí, website. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Nhà trường cũng còn có những hạn chế nhất định. Thời gian tới, Nhà trường cần tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn trong thời gian tới.

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, t.2, tr.245.

2. Hồ Chí Minh toàn tập (2011), Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, tập 5, tr.273

3. Luật Khoa học và Công nghệ (Luật số 29/2013/QH13)ngày 18/6/2013.

4. Quy định số 09-Qđi/TW ngày 13/11/2018 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.