Truyền hình số mặt đất (Digital Terrestrial Television - DTT) là công nghệ truyền hình mang lại nhiều lợi ích không những cho người xem mà còn là xu hướng tất yếu của công nghệ truyền hình tiên tiến trên thế giới hiện nay. Nó đang tạo nên cuộc cách mạng về truyền tải thông tin, tăng hiệu quả sự dụng tần số lên hàng chục lần, người dân có cơ hội tiếp cận nhiều kênh truyền hình hơn với chất lượng tốt hơn.

Trước tiên là, chất lượng chương trình truyền hình cao hơn truyền hình tương tự (analog), với âm thanh hình ảnh trung thực và sắc nét, loại bỏ hiện tượng nhiễu và “bóng ma”, vốn là nhược điểm của truyền hình tương tự. Ngoài ra, việc số hóa hạ tầng truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất còn giúp tăng số lượng kênh chương trình truyền hình, giảm đầu tư phát triển hạ tầng truyền hình do số lượng máy phát giảm, cho phép phát các kênh truyền hình với độ phân giải cao (HDTV), truyền hình 3 chiều (3D), các dịch vụ truyền hình tương tác; cho phép sử dụng anten nhỏ hơn, tiêu thụ ít năng lượng hơn góp phần cải thiện mỹ quan đô thị, giảm hiệu ứng nhà kính và thân thiện mới môi trường.

Thứ hai, một trong những ưu điểm nổi bật của truyền hình số chính là hiệu quả sử dụng tần số. Nếu như với truyền hình tương tự, chỉ có thể truyền tải một kênh chương trình truyền hình  trên một kênh tần số 8 MHz, thì với kỹ thuật số tiêu chuẩn DVB-T2 cho phép truyền tải khoảng 20 chương trình truyền hình SD trên một kênh 8 MHz, nghĩa là truyền hình số sẽ cần ít phổ tần số hơn số với truyền hình tương tự. Chính vì vậy, sau khi hoàn thành số hóa truyền hình sẽ giải phóng một phần băng tần đang sử dụng cho truyền hình để chuyển sang sử dụng các dịch vụ vô tuyến băng rộng khác (đây là băng tần tiềm năng cho công nghệ thông tin di động băng rộng IMT-Advanced (thông tin di động 4G)) nhằm phát triển hạ tầng băng rộng đáp ứng nhu cầu thông tin phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Người dân có thể thu tốt tín hiệu truyền hình kỹ thuật số mặt đất theo kiểu cố định hoặc xách tay, thu di động trên các phương tiện giao thông công cộng như ô tô, tàu hỏa, máy bay. Để sử dụng công nghệ này, người dùng cần có máy thu hình có tích hợp tính năng thu truyền hình số chuẩn DVB-T2/ MPEG-4 (iDTV) và anten sẵn có hoặc với máy thu hình thông thường thì cần có đầu thu kỹ thuật số (Set-top-box) DVB-T2 để giải mã, chuyển đổi tín hiệu. 

So sánh chất lượng giữa Truyền hình tương tự mặt đất và Truyền hình kỹ thuật số mặt đất (sử dụng STB và iDTV)

Ngày 16/02/2009, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 22/2009/QĐ-TTg về Phê duyệt Quy hoạch truyền dẫn, phát sóng phát thanh, truyền hình đến năm 2020. Căn cứ Quy hoạch truyền dẫn, phát sóng phát thanh, truyền hình đến năm 2020, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 2451/QĐ-TTg ngày 27/12/2011 của về Phê duyệt Đề án số hóa truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất đến năm 2020.

Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được phân chia thành bốn nhóm để thực hiện kế hoạch số hóa truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất trên cơ sở trình độ phát triển kinh tế-xã hội, điều kiện truyền sóng vô tuyến điện và khả năng phân bổ tần số tại địa phương:

Nhóm I: Hà Nội (cũ), thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ;

Nhóm II: Hà Nội (mở rộng), Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Thái Bình, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Bắc Giang, Phú Thọ, Khánh Hòa, Bình Thuận, Ninh Thuận, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang, Hậu Giang;

Nhóm III: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Lâm Đồng, Bình Phước, Tây Ninh, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang;

Nhóm IV: Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Lạng Sơn, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông.

Theo đó, trước ngày 31/12/2015 hoàn thành tắt sóng truyền hình tương tự, chuyển đổi sang phát sóng truyền hình số mặt đất tại 5 thành phố trực thuộc Trung ương (Nhóm I). Theo Ban chỉ đạo Đề án số hóa Truyền hình Việt Nam đề nghị, chậm nhất tới tháng 6/2014, 5 thành phố trực thuộc Trung ương phải được phủ sóng truyền hình số mặt đất, truyền tải các kênh chương trình phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền thiết yếu của Trung ương và của 5 thành phố để các hộ dân đủ điều kiện làm quen với việc thực hiện chuyển đổi và thu xem được các kênh chương trình truyền hình số DVB-T2.

Tiếp theo, các đài truyền hình trung ương và địa phương kết thúc việc phát sóng tất cả các kênh chương trình truyền hình trên hạ tầng truyền dẫn, phát sóng truyền hình tương tự mặt đất để chuyển hoàn toàn sang phát sóng trên hạ tầng truyền dẫn, phát sóng truyền hình số mặt đất trước ngày 31/12/2016 đối với các tỉnh thuộc nhóm II, trước ngày 31/12/2018 đối với các tỉnh thuộc nhóm III và nhóm IV là trước ngày 31/12/2020. Hiện nay, các doanh nghiệp truyền dẫn, phát sóng truyền hình số toàn quốc như VTV, VTC và AVG đã triển khai phủ sóng truyền hình số tại một số khu vực trên toàn quốc.

Để đảm bảo tiếp cận dịch vụ truyền hình số, các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình chính sách sẽ được hỗ trợ đầu thu truyền hình số từ nguồn kinh phí Quỹ dịch vụ viễn thông công ích Việt Nam. Đồng thời, nguồn Quỹ này cũng sẽ hỗ trợ cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ truyền dẫn, phát sóng truyền hình số mặt đất đầu tư triển khai các máy phát số để phát các kênh chương trình phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền thiết yếu tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng biên giới, hải đảo để đảm bảo mục tiêu đến năm 2015 sẽ có 80% hộ gia đình có máy thu hình xem được truyền hình số bằng các phương thức khác nhau (trong đó truyền hình số mặt đất chiếm khoảng 55% các phương thức truyền hình), truyền hình số mặt đất được phủ sóng, truyền dẫn các kênh chương trình phục vụ nhiệm vụ chính trị tới 60% dân cư. Đến năm 2020, sẽ đảm bảo 100% các hộ gia đình có máy thu hình xem được truyền hình số bằng các phương thức khác nhau (trong đó truyền hình số mặt đất chiếm 45% các phương thức truyền hình); phủ sóng truyền hình số mặt đất để truyền dẫn các kênh chương trình phục vụ nhiệm vụ chính trị tới 80% dân cư.

Minh Hiếu