Tệ nạn xã hội là những hiện tượng có tính tiêu cực, biểu hiện thông qua các hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức, pháp luật hiện hành, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho các cá nhân, gia đình và xã hội.

Hỏi: Có những văn bản quy phạm pháp luật hiện hành nào của Nhà nước ta quy định về công tác phòng, chống ma túy?

Trả lời:
Đến tháng 8-2016, công tác phòng, chống ma túy được Nhà nước ta quy định ở những văn bản pháp luật sau:

1. Luật phòng, chống ma túy năm 2000 sửa đổi, bổ sung năm 2008.

2. Nghị định số 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình (gọi tắt là Nghị định 167/2013/NĐ-CP của Chính phủ).

3. Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009, Bộ luật hình sự năm 2015.

Hỏi: Ma túy là gì?
Trả lời:
1. Theo khái niệm khoa học: Ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên (thuốc phiện, cần sa…); bán tự nhiên hoặc bán tổng hợp (heroin…) hay tổng hợp (thuốc lắc, đá, ke…); khi được đưa vào cơ thể con người, nó có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương gây cảm giác như: giảm đau, hưng phấn hay cảm giác dễ chịu… mà khi dùng nhiều lần thì phải sử dụng lại nếu có không sẽ rất khó chịu.

2. Theo Điều 2 Luật phòng, chống ma túy năm 2000, bổ sung năm 2008, quy định: Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong danh mục do Chính phủ ban hành. Hiện nay, danh mục chất ma túy được quy định tại Nghị định số 82/2013/NĐ-CP ngày 19/7/2013 đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 126/2015/NĐ-CP ngày 09/12/2015 của Chính phủ.

3. Theo cách hiểu thông thường ngoài xã hội thì ma túy được hiểu là thuốc phiện, cần sa, heroin, thuốc lắc, đá, ke…

Hỏi: Có những loại ma túy nào?
Trả lời:
Ma túy được phân thành 3 loại:
+ Ma túy tự nhiên: thuốc phiện, cần sa…

+ Ma túy bán tổng hợp: heroin,…

+ Ma túy tổng hợp: Amphetamine, Methamphetamine, MDMA,…(thuốc lắc, đá, ke,…).

Hỏi: Ma túy tổng hợp là gì? Có mấy loại ma túy tổng hợp?
Trả lời:

- Ma túy tổng hợp là những chất ma túy được tổng hợp hoàn toàn bằng các phản ứng hóa học từ nguyên liệu ban đầu là các tiền chất ma túy và các hóa chất cần thiết khác.

Ví dụ: Ma túy tổng hợp Methamphetamine được tổng hợp từ tiền chất Pseudoephedrine hoặc Ephedrine và một số hóa chất khác.

- Ma túy tổng hợp được chia thành 3 nhóm:

+ Nhóm các chất gây kích thích thần kinh: nhóm này chiếm đa số.
Amphetamine là chất cơ bản của nhóm này, có tên đầy đủ là Amphetamine Type Stimulants, viết tắt là ATS nên thường gọi là ma túy tổng hợp ATS. Đây là những chất kích thích mạnh mẽ, vì vậy còn được gọi là “chất loạn thần”, “ma túy điên”, “ma túy bạo lực”,…
+ Nhóm các chất gây ảo giác: LSD, GHB (nước biển), Mecalin, axit Lysygric,…

+ Nhóm các chất gây ức chế: Hypnotics (thuốc ngủ), Diazepam (thuốc an thần)… được dùng trong chữa bệnh, có sự kiểm soát chặt chẽ của Bộ Y tế.

Ma túy tổng hợp được sản xuất từ tiền chất, do vậy thường xuyên xuất hiện những chất ma túy tổng hợp mới trên thị trường.

Hỏi: Tác hại của ma túy đối với bản thân người nghiện, gia đình và xã hội như thế nào?
Trả lời:
* Đối với bản thân người nghiện:

+ Làm hủy hoại sức khỏe, làm mất khả năng lao động, học tập, làm cho thần kinh người nghiện bị tổn hại. Dùng ma túy quá liều có thể dẫn đến cái chết.

+ Gây nghiện mạnh, sức khỏe giảm sút. Khi tiêm chích ma túy dùng chung bơm kim tiêm không tiệt trùng dẫn đến lây nhiễm vi rút viêm gan B (HBV), vi rút viêm gan C (HCV), đặc biệt là vi rút HIV (có nguy cơ tử vong cao). Tiêm chích ma túy là một trong những con đường lây nhiễm HIV phổ biến nhất tại Việt Nam. Người nghiện ma túy có thể mang vi rút HIV và lây truyền cho vợ, con cái họ.

+ Thoái hóa nhân cách, rối loạn hành vi, lối sống, dễ vi phạm pháp luật.

+ Mâu thuẫn và bất hòa với bạn bè, thầy cô giáo và gia đình.

+ Mất lòng tin với mọi người, dễ bị người khác lợi dụng, học tập giảm sút hoặc bỏ học, ảnh hưởng đến tương lai, tiền đồ, dễ bị mất việc làm.

+ Ma túy còn gây tác hại lâu dài cho con cái, nòi giống: các chất ma túy ảnh hưởng đến hệ thống hooc môn sinh sản, làm giảm khả năng sinh hoạt tình dục, ảnh hưởng đến quá trình phân bào hình thành các giao tử, tạo cơ hội cho các gen độc có điều kiện hoạt hóa, dẫn tới suy yếu nỏi giống.

* Đối với gia đình:

+ Làm tiêu hao tiền bạc của bản thân người nghiện và gia đình. Nhu cầu cần tiền để mua ma túy của người nghiện là rất lớn, mỗi ngày ít nhất từ 50.000 – 100.000 đồng, thậm chí 01 – 02 triệu đồng/ngày. Vì vậy, khi lên cơn nghiện, người nghiện ma túy có thể tốn hết tiền của, tài sản, đồ đạc của gia đình vào việc mua ma túy để thoả mãn cơn nghiện của mình, hoặc để có tiền sử dụng ma túy, nhiều người đã trộm cắp, hành nghề mại dâm, hoặc thậm chí giết người, cướp của.

+ Sức khỏe các thành viên khác trong gia đình giảm sút (lo lắng, mặc cảm, ăn không ngon, ngủ không yên… vì trong gia đình có người nghiện).

+ Gây tổn thất về tình cảm (thất vọng, buồn khổ, hạnh phúc gia đình tan vỡ, ly thân, ly hôn, con cái không ai chăm sóc…).

+ Gia đình tốn thời gian, chi phí chăm sóc và điều trị các bệnh của người nghiện do ma túy gây ra.

* Đối với xã hội:

+ Gây mất trật tự an toàn xã hội, gia tăng các tệ nạn xã hội: lừa đảo, trộm cắp, giết người, mại dâm, băng nhóm…

+ Ảnh hưởng đến đạo đức, thuần phong mỹ tục lâu đời của dân tộc. Làm giảm súc sức lao động sản xuất trong xã hội. Tăng chi phí ngân sách xã hội cho các hoạt động ngăn ngừa, khắc phục, giải quyết các hậu quả do ma túy đem lại. Ma túy còn là nguồn gốc, là điều kiện nảy sinh, lan truyền đại dịch HIV/AIDS (một hiểm họa toàn cầu chưa có thuốc chữa). Tính đến tháng 6-2015, nước ta có khoảng 227.000 người nhiễm HIV còn sống thì có 75% là do tiêm chích ma túy.